پس گرفتن چک ضمانت
در دنیای معاملات و قراردادها، استفاده از چک ضمانت به‌عنوان ابزاری برای اطمینان از اجرای تعهدات رایج است. اما گاهی ممکن است شرایطی پیش آید که نیاز به پس گرفتن این چک باشد. در این مقاله به‌طور جامع به این موضوع خواهیم پرداخت و تمامی جنبه‌های مرتبط با آن را بررسی خواهیم کرد.
چک ضمانت چیست
چک ضمانت یک سند مالی است که به‌عنوان تضمین تعهدات در قراردادها و معاملات استفاده می‌شود. برخلاف چک‌های معمولی که برای پرداخت وجه استفاده می‌شوند، چک ضمانت تنها در صورت عدم اجرای تعهدات قابل وصول است.
موارد استفاده از چک ضمانت
چک ضمانت در معاملات تجاری
در معاملات تجاری، چک ضمانت به‌عنوان ابزاری برای اطمینان از پرداخت وجه یا انجام خدمات خاص توسط یکی از طرفین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چک ضمانت در اجاره و قراردادهای ملکی
در قراردادهای اجاره و معاملات ملکی، معمولاً موجر برای اطمینان از پرداخت به‌موقع اجاره‌بها یا حفظ ملک، چک ضمانت از مستأجر دریافت می‌کند.
قوانین مربوط به چک ضمانت
قوانین کلی چک ضمانت در حقوق ایران
بر اساس قوانین ایران، چک ضمانت باید با شرایطی خاص همراه باشد تا از نظر قانونی معتبر باشد. این شرایط شامل توضیح صریح ضمانتی بودن چک در قرارداد و ثبت آن می‌شود.
شرایط قانونی جهت معتبر بودن چک ضمانت
برای معتبر بودن چک تضمین ، باید در متن قرارداد به آن اشاره شود و شرایط لازم برای استفاده از آن مشخص گردد.
دلایل و شرایط پس گرفتن چک ضمانت
- توافق طرفین
در صورتی که طرفین معامله به توافق برسند، چک تضمین می‌تواند بدون هیچ مشکلی بازگردانده شود.
- پایان قرارداد یا معامله
پایان موفقیت‌آمیز قرارداد یا معامله و اجرای تمامی تعهدات، یکی از دلایل اصلی پس گرفتن چک ضمانت است.
- عدم استفاده از چک برای تضمین
اگر مشخص شود که چک به‌عنوان ضمانت استفاده نشده یا کاربرد آن تمام شده است، می‌توان درخواست بازگشت آن را داشت.
مراحل درخواست بازگشت چک تضمینی
- مذاکره مستقیم با طرف مقابل
ابتدا سعی کنید با مذاکره مستقیم و دوستانه با طرف مقابل، چک ضمانت را بازپس بگیرید.
- ارسال اظهارنامه رسمی
در صورت عدم همکاری طرف مقابل، می‌توانید یک اظهارنامه رسمی ارسال کنید و درخواست بازگشت چک را مطرح کنید.
- پیگیری قانونی و شکایت
در صورتی که تلاش‌های اولیه نتیجه نداد، می‌توانید از طریق دادگاه و با کمک یک وکیل مراحل قانونی را پیگیری کنید.
اثبات چک ضمانت
برای اثبات چک تضمین ، باید نشان داد که این چک به‌عنوان تضمین تعهدات صادر شده و برای پرداخت وجه در نظر گرفته نشده است. برای این منظور، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- متن چک: اگر روی چک عبارت‌هایی مانند “چک بابت تضمین” یا “غیرقابل وصول مگر به دلیل عدم انجام تعهدات” نوشته شده باشد، این موضوع می‌تواند به‌عنوان مدرک اصلی برای اثبات ضمانتی بودن چک استفاده شود.
- قرارداد یا توافقنامه: وجود قرارداد یا توافقنامه‌ای که در آن به‌طور صریح ذکر شده باشد که چک برای تضمین تعهدات خاصی صادر شده است، به اثبات ضمانتی بودن چک کمک می‌کند. این قرارداد باید امضای طرفین را داشته باشد.
- شهادت شهود: در صورتی که افرادی وجود داشته باشند که می‌توانند شهادت دهند چک مورد نظر بابت تضمین بوده است، این مورد می‌تواند در دادگاه مورد استفاده قرار گیرد.
- پیام‌ها و مکاتبات: هرگونه پیام، مکاتبه یا ایمیل که در آن به ضمانتی بودن چک اشاره شده باشد نیز می‌تواند به‌عنوان سند مکمل ارائه شود.
- رفتار و استفاده طرفین: نحوه رفتار و استفاده طرفین از چک نیز می‌تواند برای اثبات ضمانتی بودن چک مورد بررسی قرار گیرد. اگر دارنده چک در زمان ارائه چک برای نقد کردن، از دلایل تعهدی استفاده کند، این موضوع می‌تواند تأییدکننده ضمانتی بودن چک باشد.
با استفاده از این مدارک و شواهد، می‌توانید در صورت لزوم در دادگاه ثابت کنید که چک مورد نظر ضمانتی است و برای پرداخت وجه نقد صادر نشده است.
مجازات برگشت زدن چک ضمانتی
مجازات برگشت زدن چک ضمانتی به شرایط و دلایل برگشت چک بستگی دارد. چک ضمانتی به‌طور کلی به‌عنوان تضمین تعهدات خاصی صادر می‌شود و برگشت زدن آن می‌تواند تبعات حقوقی و قانونی داشته باشد. نکات مهم در این زمینه عبارت‌اند از:
- ماهیت غیرقابل پرداخت چک ضمانتی: چک ضمانتی معمولاً برای تضمین تعهدات است و نباید به‌عنوان یک چک عادی برای پرداخت وجه استفاده شود. اگر دارنده چک ضمانتی، آن را بدون دلیل موجه به بانک ارائه دهد و برگشت بخورد، ممکن است مشمول پیگیری‌های قانونی و مسئولیت مدنی شود.
- عواقب حقوقی برگشت زدن چک ضمانتی: در صورتی که چک ضمانتی به دلیل عدم انجام تعهد یا مشکلات دیگری برگشت بخورد، دارنده چک می‌تواند علیه صادرکننده چک اقدام کند. این اقدام می‌تواند شامل شکایت برای اجرای تعهد یا پیگیری حقوقی بابت ضرر و زیان باشد.
- مسئولیت دارنده چک: اگر دارنده چک بدون دلیل موجه آن را برگشت بزند، صادرکننده می‌تواند با استناد به قوانین موجود، از او شکایت کند و برای رفع اثرات سوء از چک اقدام کند.
- وصول چک به علت تخلف قراردادی
درصورتی که چک برای تضمین حسن اجرای قرارداد صادر شود، وصول وجه چک به علت تخلف قراردادی، موجب تحقق بزه خیانت درامانت نیست.
( شعبه ۳۵ دیوان عالی کشور-دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۹۲۵۰۰۲۱۹۷ )
- وصول چک سپرده شده به موجر
وصول چک سپرده شده به موجر تحت عنوان “چک امانت به عنوان ضمانت تخلیه”، با ادعای عدم ایفای تعهدات قراردادی از جانب مستأجر، مصداق بزه خیانت در امانت نیست.
(شعبه ۳۹ دادگاه تجدیدنظر استان تهران –دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۳۹۰۰۴۴۶ )
نظریه مشورتی ظهرنویسی چک صیادی
نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۱۰۰۹ مورخ ۱۴۰۲/۱۲/۱۶ اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
استعلام: با عنایت به ماده ۲۱ مکرر (اصلاحی ۱۳۹۷ و ۱۴۰۰) مصوب ۱۳۵۵ با اصلاحات و الحاقات بعدی، خواهشمند است به پرسش های زیر پاسخ دهید:
الف) اگر شخصی با امضای ظهر چک (بدون ثبت انتقال در سامانه)، قصد انتقال چک را داشته باشد، آیا امضای ظهر چک مذکور را می توان ضمانت تلقی کرد؛ چنانچه امضاء مذکور ضمانت محسوب نشود، چه اثری بر آن مترتب است؛ این امضا مصداق کدام ماهیت حقوقی است؟
ب) هرگاه چک به صورت در وجه حامل صادر شود، چه اثر حقوقی بر آن مترتب می شود و این چک مصداق کدام ماهیت حقوقی است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
الف- اولا، به موجب تبصره یک اصلاحی ۲۹/۱/۱۴۰۰ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک مصوب ۱۳/۸/۱۳۹۷، ثبت چک در سامانه صیاد، شرط اعتبار و شمول قوانین مربوط به چنین سندی است و در صورت عدم ثبت در این سامانه، چک ماهیت تجاری خود را از دست می دهد و دارنده نمی تواند از مزایای اسناد تجاری از جمله ظهرنویسی استفاده کند و روابط طرفین تابع عمومات قانون مدنی است؛ بنابراین در فرض سؤال، امضای ظهر چک به قصد انتقال، ضمانت نیز تلقی نمی شود.
ثانیا، با توجه به اینکه در فرض سؤال امکان ظهرنویسی چک به لحاظ عدم ثبت در سامانه وجود ندارد، ظهرنویسی فیزیکی مشمول مقررات قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ و قانون صدور چک مصوب ۱۳۵۵ با اصلاحات و الحاقات بعدی نیست و تشخیص نوع رابطه دارنده با صادر کننده و همچنین ظهرنویس با لحاظ ماده ۴۰۳ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱، امری موضوعی و مصداقی است که بر عهده مرجع قضایی رسیدگی کننده است.
ب- در فرض سؤال که صادرکننده، چک را در وجه حامل و بدون ثبت در سامانه صیاد تنظیم کرده و به دارنده تحویل داده است، با عنایت به اینکه وفق تبصره یک اصلاحی ماده ۲۱ مکرر یادشده، صدور چک در وجه حامل ممنوع است و قید نام دارنده چک در آن از جمله شرایط سند محسوب می شود، مشمول مقررات راجع به اسناد تجاری نخواهد بود و دارنده نمی تواند از مزایای اسناد تجاری استفاده کند و روابط طرفین تابع عمومات قانون مدنی است.
برای اطمینان از رعایت حقوق و آگاهی کامل از تبعات قانونی، توصیه می‌شود با یک وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کنید تا اقدامات مناسب برای دفاع از حقوق خود را انجام دهید.
دادخواست استرداد چک ضمانت
دادخواست استرداد چک ضمانت یک درخواست قانونی است که در آن صادرکننده چک از دادگاه می‌خواهد تا دستور بازگشت چک ضمانتی را صادر کند. این دادخواست معمولاً زمانی مطرح می‌شود که تعهدات مربوط به چک انجام شده یا دلایل قانونی برای استرداد آن وجود داشته باشد. در ادامه، نکات و مراحل مهم مربوط به دادخواست استرداد چک تضمین آورده شده است:
1. تنظیم دادخواست استرداد چک ضمانت
برای تنظیم این دادخواست باید اطلاعات زیر را آماده کنید:
- مشخصات طرفین: نام و نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس و اطلاعات تماس.
- مشخصات چک: شماره چک، تاریخ صدور، بانک مربوطه و مبلغ چک.
- شرح دلایل: توضیح اینکه چرا چک ضمانتی بوده و دلایل درخواست استرداد چیست.
2. ارائه دلایل و مستندات
برای تأیید ضمانتی بودن چک و اثبات استحقاق استرداد آن، لازم است مدارک زیر به دادگاه ارائه شود:
- قرارداد یا توافقنامه: که نشان می‌دهد چک برای تضمین تعهدات خاصی صادر شده است.
- شهادت شهود: در صورتی که شاهدانی برای تأیید ضمانتی بودن چک وجود داشته باشند.
- مکاتبات و پیام‌ها: هر نوع پیام یا مکاتبه‌ای که نشان دهد چک برای تضمین استفاده شده است.
3. طرح دادخواست در دادگاه صالح
این دادخواست باید به دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده یا محل صدور چک ارائه شود. همراه با دادخواست، باید مدارک و مستندات مرتبط ضمیمه شوند.
4. نقش وکیل در ارائه دادخواست
یک وکیل متخصص می‌تواند با تنظیم صحیح دادخواست و ارائه دفاعیات مناسب در دادگاه، شانس موفقیت شما را افزایش دهد. وکیل همچنین می‌تواند از طریق پیگیری‌های قانونی، به دفاع از حقوق شما در برابر هرگونه اقدام غیرقانونی طرف مقابل کمک کند.
5. نتایج احتمالی دادخواست
اگر دادگاه دلایل و مدارک ارائه‌شده را کافی بداند، ممکن است دستور بازگشت چک را صادر کند. در غیر این صورت، دادگاه می‌تواند با درخواست شما مخالفت کند و چک نزد طرف مقابل باقی بماند.
نکات کلیدی
- تهیه و ارائه مدارک کافی و مستندات قانونی برای اثبات ضمانتی بودن چک ضروری است.
- در صورت وجود هرگونه اختلاف پیچیده یا نیاز به مشاوره حقوقی، بهتر است از یک وکیل با تجربه کمک بگیرید.
تهیه دادخواست استرداد چک تضمین با دقت و رعایت تمامی جزئیات قانونی می‌تواند به بازگشت چک و حفاظت از حقوق شما کمک کند.
نقش وکیل در پس گرفتن چک ضمانت
- مشاوره حقوقی
وکیل می‌تواند شما را در مورد مراحل قانونی و حقوقی پس گرفتن چک تضمین راهنمایی کند و نکات مهم را گوشزد کند.
- تنظیم دادخواست و دفاع در دادگاه
وکیل می‌تواند دادخواست لازم را تنظیم کرده و در جلسات دادگاه از شما دفاع کند.
نکات کلیدی در بازگشت چک ضمانت
در پس گرفتن چک تضمین ، دقت به تاریخ‌ها، ثبت مستندات و رعایت اصول قانونی از اهمیت زیادی برخوردار است.
مشکلات رایج در پس گرفتن چک ضمانت و راه‌حل‌ها
گاهی مشکلاتی مانند مخالفت طرف مقابل یا اختلاف در مفاد قرارداد می‌تواند بازگشت چک تضمین را به چالش بکشد. در این موارد، پیگیری قانونی و کمک گرفتن از وکیل بهترین راه‌حل است.
اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از مشکلات چک ضمانت
قبل از تحویل چک تضمین ، اطمینان حاصل کنید که در قرارداد تمامی شرایط مربوط به چک ضمانت به‌وضوح ذکر شده باشد و توضیحات کافی در مورد نحوه استفاده از آن وجود داشته باشد.
سخن پایانی
پس گرفتن چک تضمین ممکن است به دلایل مختلفی مانند پایان تعهدات، توافق طرفین یا شرایط دیگر انجام شود. شناخت قوانین و استفاده از کمک یک وکیل حرفه‌ای می‌تواند این فرایند را ساده‌تر کند.
پرسش‌های متداول
- آیا می‌توان چک تضمین را بدون دلیل قانونی بازپس گرفت؟
خیر، باید دلایل قانونی و مستندات معتبر وجود داشته باشد. - چه مدت زمانی برای اقدام قانونی جهت بازگشت چک تضمین لازم است؟
بستگی به شرایط قرارداد دارد، اما باید به‌موقع و طبق زمان‌بندی قانونی اقدام شود. - آیا وکیل برای بازپس‌گیری چک تضمین ضروری است؟
داشتن وکیل می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما الزامی نیست. - اگر طرف مقابل از بازگرداندن چک تضمین خودداری کند چه باید کرد؟
می‌توانید با کمک وکیل و ارائه دادخواست به دادگاه مراجعه کنید. - آیا چک تضمین می‌تواند از نظر قانونی به‌عنوان سند پرداختی استفاده شود؟
خیر، چک ضمانت فقط در صورت عدم اجرای تعهدات قابل وصول است.
بدون دیدگاه