قرار رد دادخواست به معنای عدم پذیرش ابتدایی دعوی، به دلیل نقص در شرایط شکلی یا قانونی دادخواست است؛ نه رسیدگی ماهوی به ادعا.
به بیان دیگر، قرار رد دادخواست یک تصمیم قضایی است که به‌علت برخی نواقص قانونی در دادخواست صادر می‌شود و خواهان می‌بایست مجدداً دادخواست کامل‌تری را به دادگاه تقدیم کند.
موارد قانونی مرتبط با رد دادخواست
ماده ۵۴ قانون آیین دادرسی مدنی
در مواردی که دادخواست ناقص باشد، مدیر دفتر دادگاه ظرف دو روز نقایص دادخواست را به‌طور کتبی و مفصل به خواهان اطلاع می‌دهد و خواهان ده روز فرصت دارد تا آن را رفع کند.
در صورت عدم رفع نقص، دادخواست با صدور قرار از سوی مدیر دفتر (یا جانشین وی) رد می‌شود.
این قرار قابل اعتراض در همان دادگاه ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ است.
ماده ۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی
در صورتی که هزینه انتشار آگهی در مهلت مقرر (یک ماه) پرداخت نشود، دفتر دادخواست را رد می‌کند.
این قرار نیز ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در همان دادگاه است.
ماده ۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی
در صورت نامشخص بودن خواهان یا اقامتگاه او، دادخواست ظرف دو روز از دریافت آن توسط دفتر دادگاه رد می‌شود.
این قرار به دلیل عدم امکان ابلاغ، در عمل قطعی تلقی می‌شود.
ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی دیوان عدالت اداری
در صورتی که دادخواست تجدیدنظر فاقد مشخصات تجدیدنظرخواه یا اقامتگاه او باشد و تا پایان مهلت تجدیدنظرخواهی رفع نقص نشود، مدیر دفتر با صدور قرار، دادخواست را رد می‌کند. این قرار قطعی است.
ماده ۳۴۴ قانون آیین دادرسی مدنی
در خصوص تجدیدنظرخواهی، اگر مشخصات تجدیدنظرخواه یا اقامتگاه او در دادخواست قید نشده باشد و تا پایان مهلت رفع نقص نشود، دادگاه دادخواست را رد خواهد کرد.
آثار قرار رد دادخواست
قـرار رد دادخواست موجب خروج دعوا از روند رسیدگی قضایی بدون ورود به ماهیت آن می‌شود. خواهان باید برای پیگیری مجدد، دادخواست جدیدی با رفع نواقص قبلی تنظیم و تقدیم کند.
این قرار مانع از طرح مجدد دعوا نیست، ولی موجب اتلاف زمان و هزینه می‌گردد.
آثار قرار رد دادخواست در ابطال رأی داور
صدور قـرار رد دادخواست ابطال رأی داور به دلیل تقدیم خارج از مهلت، به معنای تأیید محتوای رأی داوری نیست و مانع نظارت دادگاه بر رعایت اصول و شرایط قانونی در مرحله اجرای رأی نخواهد بود.
در صورت رد دادخواست چه باید کرد
در صورت صدور قـرار رد دادخواست، خواهان باید علت رد را بررسی و نسبت به رفع نقص اقدام کند.
اگر قرار قابل اعتراض باشد، باید ظرف مهلت قانونی (معمولاً ده روز) اعتراض خود را به همان دادگاه تقدیم نماید.
در غیر این‌صورت، لازم است دادخواست جدیدی با رعایت شرایط قانونی تنظیم و مجدداً ثبت شود.
رویه قضایی در باب قرار رد دادخواست
- نظریه مشورتی شماره ۷/۵۹۲۰ مورخ ۱۳۶۹/۰۷/۰۳:
قـرار اما اگر خواهان مراجعه کند، پرونده به جریان می‌افتد. - آرای وحدت رویه و قدیمی دیوان عالی کشور:
بر اساس رأی شماره ۱۴۴۷ مورخ ۱۳۲۷/۰۸/۱۴ شعبه ششم و رأی شماره ۱۴۵ مورخ ۱۳۲۶/۰۸/۲۵ شعبه اول، صرف فقدان بخشی از مشخصات هویتی خواهان در صورتی که او شخص شناخته‌شده‌ای باشد، سبب صدور قـرار رد دادخواست نمی‌شود. - نظریه شماره 1116/95/7 مورخ 1395/05/12 و نظریه 7/1401/108 مورخ 1401/03/25:
اگر دادخواست تجدیدنظر خارج از مهلت قانونی تقدیم شود و دادگاه قـرار رد صادر کند، این قرار مانع از اجرای رأی بدوی نیست.
آیا قرار رد دادخواست قابل اعتراض است؟
بله، قـرار رد دادخواست قابل اعتراض است.
بر اساس ماده ۵۴ قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان میتواند ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ قرار، به همان دادگاه صادرکننده اعتراض کند، ولی رأی دادگاه در این خصوص قطعی است و قابل تجدیدنظر نمی‌باشد.
قرار رد دادخواست اعتبار امر مختومه دارد؟
خیر، قـرار رد دادخواست اعتبار امر مختومه ندارد؛
زیرا دادگاه بدون ورود به ماهیت دعوا و صرفاً به دلیل وجود نواقص شکلی یا قانونی، دادخواست را رد می‌کند. بنابراین خواهان میتواند پس از رفع نقص، مجدداً دعوا را مطرح کند.
نحوه اعتراض به قرار رد دادخواست
در صورتی که قـرار رد دادخواست بر اساس مواد ۵۴ یا ۵۵ صادر شده باشد، خواهان میتواند ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ، به همان دادگاه صادرکننده قرار اعتراض کند.
این اعتراض در همان مرحله بدوی بررسی می‌شود و قابل تجدیدنظرخواهی نیست.
لایحه اعتراض به قرار رد دادخواست
لایحه اعتراض به قـرار رد دادخواست، نوشته‌ای است که خواهان در آن به تصمیم مدیر دفتر یا جانشین وی مبنی بر رد شکلی دادخواست (مانند نقص در مشخصات یا عدم پرداخت هزینه‌ها) اعتراض می‌کند.
این لایحه باید ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ قرار، به همان دادگاه صادرکننده تقدیم شود. هدف از این لایحه، اثبات رفع نواقص یا بی‌اساس بودن علت رد است. درج شماره پرونده، دلایل اعتراض، مستند قانونی و تقاضای رسیدگی ضروری است.
نمونه لایحه اعتراض به قرار رد دادخواست
نمونه لایحه اعتراض به قرار رد دادخواست
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی …
با سلام؛ احتراماً در خصوص قرار رد دادخواست شماره … مورخ … صادره توسط دفتر محترم آن شعبه، به استناد ماده ۵۴ قانون آیین دادرسی مدنی، به تصمیم مذکور اعتراض می‌نمایم.
با عنایت به رفع نقص اعلامی در مهلت قانونی و مستندات پیوست، صدور دستور ادامه رسیدگی را تقاضا دارم.
رد دادخواست مذکور بدون بررسی ماهیت دعوا، برخلاف اصول دادرسی منصفانه است.
با تشکر و احترام
امضاء – تاریخ – مشخصات خواهان
نگارش لایحه اعتراض به قـرار رد دادخواست توسط وکیل متخصص، آقای رسول خیابانی، با دقت حقوقی بالا و استناد دقیق به مواد قانونی، شانس پذیرش و ادامه رسیدگی دعوا را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
سخن پایانی
قـرار رد دادخواست یکی از ابزارهای کنترلی دادگاه برای الزام خواهان به رعایت اصول شکلی طرح دعوی است.
با این حال، بسیاری از این تصمیمات قابل اعتراض در مهلت‌های قانونی هستند و باید توسط اشخاص آگاه و با استناد به مواد قانونی و رویه‌های قضایی، مورد پیگیری قرار گیرند.
پرسش های متداول
آیا قـرار رد دادخواست قابل اعتراض است؟
بله، ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ میتوان به همان دادگاه صادرکننده اعتراض کرد.
آیا قرار رد دادخواست به معنای پایان دعواست؟
خیر، این قرار ورود به ماهیت ندارد و خواهان میتواند پس از رفع نقص، دعوا را دوباره مطرح کند.
بعد از صدور قـرار رد دادخواست چه باید کرد؟
باید علت رد را بررسی کرده و یا با اعتراض در مهلت قانونی، یا با تنظیم دادخواست جدید اقدام کرد.
دیدگاه شما