مطالبه خسارت از داور
داوری یکی از روش‌های جایگزین حل اختلاف است که در آن، داور به جای دادگاه، اختلاف میان طرفین را بررسی و رأی صادر می‌کند. با این حال، ممکن است داور در انجام وظایف خود مرتکب تقصیر یا تخلف شود که موجب ورود خسارت به یکی از طرفین گردد. در چنین شرایطی، فرد متضرر حق دارد برای مطالبه خسارت از داور اقدام کند.
مسئولیت داور و شرایط مطالبه خسارت
داور مانند هر شخص دیگری در برابر اعمال خود مسئول است، اما میزان این مسئولیت و شرایط مطالبه خسارت به چند عامل بستگی دارد:
- تخلف از مقررات داوری: اگر داور برخلاف اصول داوری یا مفاد قرارداد داوری عمل کند، ممکن است مسئول شناخته شود.
- صدور رأی برخلاف قوانین آمره: در صورتی که رأی داور ناقض قوانین آمره کشور باشد، متضرر می‌تواند نسبت به آن اعتراض کرده و خسارت وارده را مطالبه کند.
- عدم رعایت بی‌طرفی و استقلال: داور موظف است بی‌طرفی و استقلال خود را حفظ کند. در صورت اثبات تبانی یا جانبداری، رأی او بی‌اعتبار شده و زیان‌دیده می‌تواند خسارت دریافت کند.
- اهمال یا سهل‌انگاری در داوری: اگر داور در رسیدگی به پرونده اهمال کند، مانند تأخیر غیرموجه در صدور رأی یا بررسی نکردن مستندات، ممکن است مسئول شناخته شود.
نکته: شرط مطالبه ی خسارات ناشی از عدم ایفای وظایف داوری؛ اثبات تدلیس، تقلب، تقصیر داور در مراجع دادگستری و ابطال رای داوری است.
تبانی داور با خواهان
اگر داور با خواهان تبانی کند، می‌توان اقداماتی را برای مقابله با این تخلف انجام داد. تبانی داور با یکی از طرفین دعوا به معنای از بین رفتن اصل بی‌طرفی داور است و می‌تواند موجب ابطال رای داوری شود. برخی اقدامات قانونی که می‌توان در چنین شرایطی انجام داد عبارتند از:
1. درخواست ابطال رأی داوری
مطابق ماده 33 قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران و ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی، اگر داور برخلاف بی‌طرفی و استقلال عمل کند یا با یکی از طرفین تبانی نماید، رأی صادره قابل ابطال است.
2. اعتراض به داوری در دادگاه
می‌توان به استناد مواد 461 و 471 قانون آیین دادرسی مدنی به داوری اعتراض کرد. اگر شواهدی دال بر تبانی داور با خواهان وجود داشته باشد، می‌توان این موضوع را به دادگاه ارائه و درخواست بی‌اعتباری رأی را مطرح کرد.
3. طرح دعوای کیفری علیه داور
در صورتی که تبانی داور اثبات شود، می‌توان بر اساس مواد 593 و 598 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، شکایت کیفری علیه داور مطرح کرد. تبانی و اعمال نفوذ ناعادلانه در داوری ممکن است مصداق جرم “اخذ رشوه” یا “خیانت در امانت” باشد.
نحوه مطالبه خسارت از داور
برای مطالبه خسارت از داور، فرد زیان‌دیده باید اقدامات زیر را انجام دهد:
- اثبات تقصیر داور: شاکی باید نشان دهد که داور مرتکب تخلف، اهمال یا سوءنیت شده است.
- اثبات ورود ضرر: فرد معترض باید نشان دهد که به دلیل اقدام داور، خسارتی به او وارد شده است.
- رابطه علیت بین تقصیر و ضرر: باید مشخص شود که خسارت ناشی از تخلف داور بوده و عامل دیگری در آن دخیل نبوده است.
- طرح دعوا در دادگاه صالح: فرد زیان‌دیده می‌تواند با ارائه مستندات، از طریق دادگاه حقوقی علیه داور اقامه دعوا کند.
ضمانت اجرای تخلفات داور
در صورت اثبات تخلف داور، دادگاه می‌تواند اقدامات زیر را انجام دهد:
- ابطال رای داوری: اگر رأی داور برخلاف قوانین صادر شده باشد، دادگاه می‌تواند آن را باطل کند.
- محکومیت داور به جبران خسارت: در صورت اثبات تقصیر، داور ملزم به پرداخت خسارت به زیان‌دیده خواهد شد.
- محرومیت از داوری در آینده: در موارد شدید، ممکن است داور از انجام داوری‌های بعدی منع شود.
شکایت کیفری علیه داور
شکایت کیفری علیه داور در شرایط خاصی امکان‌پذیر است و معمولاً در صورتی مطرح می‌شود که داور مرتکب جرمی شده باشد. برخی از مهم‌ترین مواردی که می‌توان علیه داور اقدام کیفری کرد، عبارتند از:
1. خیانت در امانت
اگر داور اسناد، مدارک یا وجوهی را که به او سپرده شده، به ضرر یکی از طرفین تصرف کند یا از آن سوءاستفاده نماید، ممکن است تحت عنوان خیانت در امانت تحت تعقیب قرار گیرد.
2. صدور رأی برخلاف حق و عدالت (رأی فاسد)
مطابق ماده 588 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، اگر داور با علم به خلاف بودن رأی، آن را صادر کند، می‌توان او را تحت پیگرد کیفری قرار داد.
3. رشوه‌گیری
اگر داور در ازای دریافت رشوه، رأی خود را به نفع یکی از طرفین صادر کند، طبق ماده 588 قانون تعزیرات و سایر مقررات مرتبط، قابل تعقیب کیفری است.
4. جعل و استفاده از سند مجعول
اگر داور در تنظیم رأی، اسناد جعلی به کار ببرد یا از مدارک جعلی استفاده کند، می‌توان علیه او شکایت کیفری مطرح کرد.
5. تبانی و فساد
چنانچه داور با یکی از طرفین تبانی کند و این تبانی منجر به صدور رأی ناعادلانه شود، امکان تعقیب کیفری او وجود دارد.
مرجع رسیدگی به تخلفات داوری
مرجع رسیدگی به تخلفات داوری بسته به نوع تخلف یا جرم ارتکابی متفاوت است و می‌تواند دادگاه‌های عمومی، دادگاه کیفری، دادگاه انتظامی و مراجع داوری را شامل شود. در ادامه، مراجع رسیدگی به تخلفات داوری را بررسی می‌کنیم:
۱. رسیدگی به جرایم داور در دادگاه‌های کیفری
اگر داور مرتکب جرایمی مانند تبانی، رشوه، صدور رأی برخلاف عدالت و خیانت داور شود، رسیدگی به این جرایم در دادگاه کیفری دو انجام می‌شود.
✅ مستند قانونی: بر اساس ماده 301 قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به جرایمی را دارد که برای آن‌ها مجازات‌هایی مانند حبس تا 10 سال یا جزای نقدی در نظر گرفته شده است. با توجه به مجازات‌هایی که برای تخلفات داوری در قانون مجازات اسلامی ذکر شده، دادگاه کیفری دو مرجع رسیدگی به این جرایم خواهد بود.
۲. رسیدگی به تخلفات داوری در دادگاه‌های حقوقی
در مواردی که داور مرتکب نقض شرایط داوری یا اشتباه در رسیدگی شود (بدون آنکه عمل او جنبه مجرمانه داشته باشد)، رسیدگی به اعتراض به رأی داوری در دادگاه عمومی حقوقی انجام می‌شود.
✅ مستند قانونی: بر اساس ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی که رأی داور به دلایلی مانند تخلف از مفاد قرارداد داوری یا عدم رعایت بی‌طرفی، مخدوش باشد، دادگاه عمومی حقوقی می‌تواند رأی را ابطال کند.
۳. رسیدگی به تخلفات داور در مراجع انتظامی (برای داوران حرفه‌ای)
اگر داور یک وکیل دادگستری یا کارشناس رسمی دادگستری باشد، در صورت ارتکاب تخلف، به دادگاه‌های انتظامی وکلا یا دادگاه انتظامی کارشناسان رسمی دادگستری معرفی می‌شود.
۴. رسیدگی در مراجع داوری (در داوری‌های سازمانی)
در داوری‌های سازمانی مانند داوری اتاق بازرگانی، اگر داور تخلفی انجام دهد، رسیدگی به آن در همان نهاد داوری انجام می‌شود.
✅ مثال: در داوری‌های اتاق بازرگانی، تخلفات داور در کمیته‌های نظارتی بررسی شده و در صورت لزوم، وی از لیست داوران حذف می‌شود.
مجازات داور
مجازات داور در حقوق ایران بسته به نوع تخلف یا جرم ارتکابی متفاوت است. اگر داور مرتکب جرمی مانند خیانت در امانت، تبانی یا صدور رأی برخلاف عدالت شود، ممکن است تحت عناوین مختلفی از جمله جرم داوری برخلاف بی‌طرفی یا صدور رأی با سوءنیت مورد تعقیب قرار گیرد. در اینجا برخی از مهم‌ترین مجازات‌های داور را بررسی می‌کنیم:
مجازات داور در صورت صدور رأی برخلاف حق و عدالت
مطابق ماده 588 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات):
“هر یک از داوران که بر خلاف وظیفه خود و به نفع یکی از طرفین رأی داده باشد، به حبس از شش ماه تا دو سال یا به مجازات نقدی از سه تا دوازده میلیون ریال محکوم خواهد شد.”
نمونه شکایت از داور
یک نمونه شکایت کیفری علیه داور می‌تواند به این صورت باشد:
موضوع: شکایت از داور به اتهام صدور رأی برخلاف حق و عدالت و دریافت رشوه
شرح: داور با علم به ناحق بودن رأی، به نفع طرف مقابل رأی صادر کرده و در ازای آن مبلغی به‌عنوان رشوه دریافت نموده است؛ لذا تقاضای تعقیب کیفری نامبرده را دارم.
مشاوره با وکیل باتجربه در شکایت از داور ضروری است، زیرا او با تسلط بر قوانین داوری و رویه‌های قضایی می‌تواند ادله لازم را به‌درستی جمع‌آوری کرده و از تضییع حقوق موکل جلوگیری کند.
شکایت از داور: تماس با 09125514504
وکیل شکایت از داور
برای شکایت از داور، شما به یک وکیل با تخصص و با تجربه در شکایت از داور نیاز دارید.
آقای رسول خیابانی به شما می‌تواند به شما کمک کند تا مراحل قانونی شکایت از داور را طی کنید و مدارک لازم برای اثبات ادعای خود را فراهم کند. ابتدا باید دلایل محکمه‌پسند برای شکایت از داور داشته باشید. این دلایل می‌تواند شامل تصمیمات ناعادلانه، سوء رفتار یا عدم رعایت قوانین داوری باشد.
« مشاوره حقوقی با تعیین وقت قبلی و پرداخت هزینه »
سخن پایانی
داوران نقش مهمی در حل‌وفصل اختلافات دارند، اما در صورت تخلف یا سهل‌انگاری، ممکن است مسئول جبران خسارت شوند. مطالبه خسارت از داور نیازمند اثبات تقصیر، ورود ضرر و رابطه علیت است و باید از طریق دادگاه حقوقی پیگیری شود.
دیدگاه شما