صدور پروانه ساختمانی یکی از اصلیترین وظایف شهرداریهاست که به موجب بند ۲۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری، برای املاک واقع در محدوده قانونی شهرها انجام میشود.
اما یکی از چالشهای پرمناقشه و پرجستجو در فضای حقوقی و اداری کشور، درخواست صدور پروانه ساخت برای املاک واقع در خارج از محدوده یا حریم شهرها است.
در این مقاله، با تمرکز بر موضوع، آراء وحدت رویه، نظریههای مشورتی، و رویههای دیوان عدالت اداری را مرور میکنیم و در پایان، مرجع صالح رسیدگی و صدور مجوز را معرفی مینماییم.
قانون صدور پروانه ساختمانی
قانون صدور پروانه ساختمانی در ایران، عمدتاً بر اساس قانون شهرداریها و آییننامههای اجرایی آن تنظیم شده است.
طبق این قانون، صدور پروانه ساختمانی وظیفه شهرداریهاست و شامل مراحل بررسی انطباق نقشهها با طرحهای تفصیلی، رعایت مقررات شهرسازی و ضوابط فنی میشود.
شهرداری موظف است پس از دریافت مدارک کامل، در مدت زمان مشخصی نسبت به صدور پروانه اقدام کند.
همچنین، صدور پروانه برای املاکی که داخل محدوده قانونی شهر هستند الزامی است، اما برای اراضی خارج از محدوده شهری، مرجع صدور مجوز متفاوت و معمولاً توسط استانداری یا مراجع ذیصلاح تعیین میشود.
عدم صدور پروانه ساختمانی بدون دلیل موجه، قابل اعتراض در مراجع قضایی و اداری است.
صدور پروانه ساخت خارج از محدوده
بر اساس بند ۲۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری، وظیفه صدور پروانه ساختمانی صرفاً مربوط به املاکی است که در داخل محدوده قانونی شهرها قرار دارند.
در نتیجه، شهرداری هیچگونه تکلیف یا اختیار قانونی برای صدور پروانه ساخت در اراضی خارج از محدوده یا حریم شهرها ندارد.
صدور مجوز ساخت در این مناطق، طبق ماده ۶ آییننامه مصوب ۱۳۶۹/۳/۲۸، به مراجع معرفیشده از سوی استانداری هر منطقه واگذار شده است.
بنابراین، الزام شهرداری به صدور پروانه برای املاک خارج از محدوده، فاقد توجیه قانونی و مغایر قانون است.
صدور پروانه ساختمانی بخش سوم
بر اساس بند ۲۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری، تنها املاکی که در محدودهی قانونی شهرها واقع شدهاند مشمول دریافت پروانه ساختمانی از شهرداری هستند.
در نتیجه، شهرداری در قبال اراضی خارج از محدوده شهر، تکلیفی برای صدور پروانه ساختمانی ندارد.
🔹 رأی صریح دیوان عدالت اداری:
«تکلیف شهرداری به صدور پروانه ساختمانی برای املاک خارج از محدوده شهر توجیه قانونی ندارد؛
چون برابر سند رسمی، ملک دارای کاربری زراعی و خارج از محدوده شهرداری است.
بنابراین الزام شهرداری به صدور پروانه خارج از محدوده، مغایر قانون است.»
ساخت و ساز خارج از محدوده روستا
ساختوساز خارج از محدوده روستا، به معنای احداث بنا یا تغییر کاربری اراضی در مناطقی است که خارج از محدوده قانونی تعیینشده برای روستاها قرار دارند.
بر اساس قوانین شهری و روستایی، صدور پروانه ساخت در این مناطق معمولاً در صلاحیت شهرداریها یا مراجع مشخصشده توسط استانداری نیست و اغلب نیاز به مجوزهای خاص از سازمانهای مرتبط مانند اداره منابع طبیعی یا اداره راه و شهرسازی دارد.
ساختوساز غیرمجاز در خارج از محدوده روستا میتواند منجر به تخریب بنا، جریمههای قانونی و جلوگیری از ادامه ساخت شود.
برای اجرای قانونی ساختوساز در این مناطق، دریافت مجوزهای لازم و رعایت قوانین مربوط ضروری است.
صدور پروانه ساخت روستایی
در مواردی که ملک در خارج از محدوده و حریم شهر قرار دارد، شهرداری صلاحیت قانونی برای صدور مجوز ساخت ندارد.
این مسئولیت به مرجع دیگری منتقل میشود که به موجب قانون، توسط استانداری هر منطقه تعیین میشود.
📌 مستند قانونی:
بر اساس ماده ۶ اصلاحی آییننامه استفاده از اراضی خارج از محدوده شهرها مصوب ۱۳۶۹/۳/۲۸:
«صدور پروانه ساختمانی و اعمال نظارت لازم در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها به عهده مرجعی است که در هر ناحیه توسط استانداری تعیین میگردد.»
بنابراین، ساختوساز در اراضی روستایی ، در صلاحیت شهرداری نیست و مراجع تعیینشده توسط استانداری باید بررسی و مجوزهای لازم را صادر نمایند.
حق اخذ پروانه در طرحهای اجرا نشده شهری
بر اساس تبصره یک اصلاحی ماده واحده قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرحهای دولتی و شهرداریها (مصوب ۱۳۸۰):
«در صورتی که اجرای طرح و تملک به بیش از پنج سال آینده موکول شود، مالکین از کلیه حقوق مالکانه از جمله دریافت پروانه ساخت برخوردارند.»
⚠️ اما این ماده صرفاً شامل املاکی است که در محدوده شهر و در طرحهای اجرا نشده قرار گرفتهاند؛ نه املاکی که اساساً خارج از محدوده قانونی و حریم شهر هستند.
نمونه دادخواست الزام دهیاری به صدور پروانه
دادخواست الزام دهیاری به صدور پروانه ساختمانی زمانی مطرح میشود که مالک ملکی در محدوده روستا یا اراضی تحت نظارت دهیاری، پس از ارائه مدارک و درخواست قانونی، از صدور پروانه ساخت محروم شود یا دهیاری از انجام این وظیفه قانونی خودداری کند.
در این دادخواست، مالک با استناد به قوانین مرتبط، از دادگاه درخواست میکند دهیاری را به صدور پروانه ساخت ملزم نماید.
برای تنظیم دقیق و مستدل دادخواست الزام دهیاری به صدور پروانه ساختمانی و پیگیری حقوقی بهتر، میتوانید با وکیل متخصص در امور حقوق روستایی و شهری، مانند آقای رسول خیابانی، مشورت نمایید تا بهترین راهکار قانونی ارائه شود
اختلافات قراردادی صدور پروانه ساخت
در مواردی که بین شهرداری و مالک، قرارداد خصوصی برای صدور پروانه ساختمانی منعقد شده باشد، اختلاف ناشی از عدم اجرای تعهد، ماهیتی قراردادی و ترافعی دارد.
بنابراین، رسیدگی به این نوع دعاوی در صلاحیت دیوان عدالت اداری نیست و مرجع صالح برای بررسی این اختلافات، محاکم عمومی حقوقی (دادگستری) میباشد.
مرجع صدور پروانه در اراضی خارج از محدوده
صدور پروانه ساختمانی صرفاً در محدوده صلاحیت قانونی شهرداریها قرار دارد و شهرداری تنها موظف به صدور پروانه برای املاکی است که داخل محدوده قانونی شهرها قرار دارند.
در اراضی واقع در خارج از محدوده و حریم شهر، شهرداری هیچ وظیفه یا اختیاری برای صدور مجوز ساخت ندارد و این مسئولیت به مراجع معرفیشده توسط استانداری، مانند بخشداریها، دهیاریها یا ادارات راه و شهرسازی واگذار شده است.
همچنین، در صورت تأخیر بیش از پنج سال در اجرای طرحهای شهری، مالکین همچنان از حقوق مالکانه از جمله درخواست پروانه ساخت برخوردارند، مشروط بر اینکه ملک داخل محدوده قانونی باشد و تقاضای تغییر کاربری مطرح نشده باشد.
شکایت از شهرداری برای عدم صدور جواز ساخت
شکایت از شهرداری به دلیل عدم صدور جواز ساخت زمانی مطرح میشود که مالک ملک، با وجود ارائه مدارک و درخواست قانونی، با امتناع یا تأخیر غیرموجه شهرداری مواجه گردد.
در این حالت، مالک میتواند با تقدیم شکایت به مراجع ذیصلاح از جمله دیوان عدالت اداری یا دادگاههای حقوقی، الزام شهرداری به صدور پروانه ساخت را درخواست کند.
این شکایت معمولاً مستند به قوانین شهرداری و آییننامههای مربوطه تنظیم شده و هدف آن تضمین حق قانونی مالک برای ساختوساز است.
نحوه الزام به صدور پروانه ساختمانی
بر اساس مصوبه ماده ۵ قانون شهرداریها، صدور پروانه ساختمانی زمانی الزامآور است که ملک در محدوده قانونی شهر قرار داشته باشد و مالک تقاضای صدور پروانه را ارائه دهد.
شهرداری موظف است پس از بررسی مدارک و تطبیق با ضوابط شهرسازی و طرحهای تفصیلی، پروانه را صادر کند.
در صورت امتناع غیرقانونی شهرداری از صدور پروانه، مالک میتواند با تقدیم شکایت به مراجع قضایی یا دیوان عدالت اداری، الزام شهرداری به صدور پروانه را درخواست نماید.
این مصوبه به منظور تضمین حقوق مالکین و نظارت بر ساختوسازهای قانونی تدوین شده است.
نمونه دادخواست الزام شهرداری به صدور پروانه ساخت
دادخواست الزام شهرداری به صدور پروانه ساخت، شکایتی است که مالک بهواسطه امتناع غیرقانونی شهرداری از صدور مجوز ساخت ارائه میدهد تا مرجع قضایی، شهرداری را به انجام وظیفه قانونی خود ملزم کند.
این دادخواست باید با مستندات کامل و مستدل حقوقی تنظیم شود تا روند پیگیری آن تسهیل گردد.
برای مشاوره تخصصی و تنظیم حرفهای دادخواست الزام شهرداری به صدور پروانه ساخت میتوانید با وکیل مجرب و متخصص در امور حقوق شهری، آقای رسول خیابانی، تماس بگیرید تا بهترین راهکارهای قانونی را دریافت کنید.
وکیل شکایت از شهرداری
برای طرح شکایت از شهرداری و پیگیری حقوقی در مواردی مانند عدم صدور پروانه ساخت یا ترک فعل، داشتن یک وکیل متخصص و با تجربه بسیار اهمیت دارد.
وکیل مجرب میتواند با آگاهی کامل از قوانین شهری و اداری، بهترین دفاعیات و راهکارهای قانونی را ارائه دهد.
در این زمینه، وکیل رسول خیابانی با سابقه موفق در دعاوی شهرداری، همراه مطمئن شما خواهد بود.
سخن پایانی
صدور پروانه ساخت در اراضی خارج از محدوده شهری، بر اساس قوانین و آراء دیوان عدالت اداری، در صلاحیت شهرداری نیست و مرجع صدور پروانه توسط استانداری تعیین میشود.
مالکین برای حفظ حقوق خود باید موقعیت ملک و مرجع صالح را به دقت شناسایی کنند.
همچنین، در صورت امتناع یا تأخیر غیرقانونی شهرداری، امکان طرح شکایت و الزام به صدور پروانه از طریق مراجع قضایی وجود دارد.
پرسش های متداول
صدور پروانه ساخت خارج از محدوده شهری به عهده کیست؟
صدور پروانه ساخت در خارج از محدوده شهری بر عهده مراجع تعیینشده توسط استانداری است و شهرداری مسئولیت قانونی ندارد.
اگر شهرداری از صدور پروانه ساخت خودداری کند، چه کاری باید انجام داد؟
مالک میتواند با تقدیم شکایت به مراجع قضایی یا دیوان عدالت اداری، الزام شهرداری به صدور پروانه را درخواست کند.
آیا امکان صدور پروانه ساخت برای املاک خارج از محدوده قانونی شهر وجود دارد؟
خیر، بر اساس قانون و رأی دیوان عدالت اداری، شهرداریها مجاز به صدور پروانه برای املاک خارج از محدوده شهر نیستند.
دیدگاه شما