مطالبه مهریه و شرایط آن

مهریه چیست؟

به هدیه‌ای که مرد هنگام عقد ازدواج به همسرش می‌دهد، مهریه یا صداق گفته می‌شود. مهریه نشان می‌دهد که مرد برای ازدواج با آن زن، قصد جدی دارد. در سنت دینی ما، مقدار مهریه بستگی به توافق مرد و زن دارد و مقدار مشخصی برای آن معین نشده است. به علاوه، در تعالیم مذهبی ما محدودیتی در نوع مهریه نیست و هر چیز معقولی که دارای ارزش اقتصادی و اجتماعی باشد، می‌تواند به عنوان مهریه مورد توافق مرد و زن قرار بگیرد؛ چیزهایی مثل: پول، طلا، نقره، زمین، مِلک، وسایل زندگی و حتی چیزهایی مثل: آموزش قرآن یا آموزش مهارتی ویژه و یا سفرهای زیارتی

انواع مهریه

عندالمطالبه است یا عند الاستطاعه. فرق در این است در مهریه عندالاستطاعه نه امکان جلب زوج وجود دارد و نه امکان ممنوع الخروج کردن او و فقط در صورتی که مالی از زوج به دادگاه یا اداره اجرای ثبت معرفی شود از بابت مهریه توقیف می شود و اگر مالی نباشد، امکان وصول مهریه نیست.

راه‌های مطالبه مهریه:

۱ـ از طریق اجرای ثبت

در صورتی که مردی توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد ولی آن را نپردازد، زن می‌تواند برای گرفتن مهریه‌اش، آن را از طریق دوایر اجرای ثبت مطالبه کند. در این صورت، اگر ظرف مدت ده روز اداری، زن بتواند دارایی‌های شوهرش را به دادگاه معرفی کند، دادگاه می‌تواند آن دارایی‌ها را فوراً توقیف کند. چنانچه دارایی مرد فقط حقوق ماهانه‌اش باشد ـ در صورتی که مرد هیچ همسر دیگری نداشته باشد ـ تا زمانی که بتواند مهریه زن را به طور کامل پرداخت کند، یک‌چهارمِ حقوق ماهانه‌اش به زن تعلق می‌گیرد. همچنین مرد بایستی تا زمان پرداخت کامل مهریه زن، از کشور خارج نشود.

اگر مرد به غیر از حقوقش، اموال دیگری که جزو مستثنسات دین نباشد، نیز داشته باشد، دادگاه می‌تواند اموال او را مصادره و توقیف کند و در ازای بدهی (مهریه) زن، آن را بفروشد و مهریه را از محل فروش امول مرد، پرداخت کند. در مجموع، اگر مرد غیر از مستثنیات دین (ابزار کار یا وسیله‌ و خودرویی که مرد با آن کار می‌کند) اموال دیگری داشته باشد، گرفتن مهریه با مراجعه به دفترخانه و اجرای ثبت، راحت‌تر است.

۲ـ از طریق دادگاه

در صورتی که مرد توانایی مالی پرداخت مهریه را نداشته باشد، زن می‌تواند برای مطالبه مهریه‌اش از دادگاه درخواست دریافت مهریه نماید. در این صورت، دادگاه خانواده به دادخواست زن رسیدگی می‌کند. چنانچه زن از نظر دادگاه مستحق دریافت مهریه تشخیص داده شود، دادگاه مرد را به پرداخت مهریه محکوم می‌کند و مرد باید ظرف زمان تعیین‌شده توسط دادگاه،‌ مهریه زن را پرداخت کند.

زوجین می‌توانند در مدت قانونی ۲۰ روزه، به حکم صادره از طرف دادگاه اعتراض و درخواست تجدید نظر کنند. اما در صورتی که رأی دادگاه قطعی شد، زن می‌تواند از دادگاه درخواست اجرای ماده ۲ قانون اجرای محکومیت‌های مالی را نماید و اگر مرد معسر نباشد (یعنی توانایی پرداخت داشته باشد) و بدهی خود را هم پرداخت نکند، با حکم دادگاه به زندان می‌رود. اما در صورتی که مرد در دادگاه خانواده معسر شناخته شود (یعنی توانایی پرداخت نداشته باشد) دادگاه حکم به تقسیط مهریه می‌دهد.

۳–درخواست قرار تأمین خواسته

در صورتی که مرد مالی برای پرداخت مهریه داشته باشد و زن این احتمال را بدهد که در طول مدت دادرسی، یعنی تاز زمانی که دادگاه تشکیل می‌شود، مرد آن مال را بفروشد یا به غیر واگذار کند، زن می‌تواند از دادگاه درخواست صدور قرار تأمین کند. با این درخواست زن، قرار تأمین از سوی دادگاه صادر شده و اموال مرد تا صدور حکم دادگاه، توقیف می‌شود که از همین مال تأمین‌شده، دادگاه می‌تواند مهریه زن را پرداخت کند. در غیر این صورت، عدم پرداخت مهریه ضمانت اجرایی دارد.

مزایا و معایب مطالبه از طریق اجرای ثبت نسبت به مطالبه از طریق دادگاه :

معایب
۱- در صورت افزایش قیمت سکه در طول عملیات اجرایی، زن ممکن است ضرر کند زیرا اجرای ثبت، به افزایش قیمت توجه نمی کند ولی دادگاه، قیمت زمان اجرای حکم را ملاک می داند.
۲- در اجرای ثبت نمی توان، زوج را زندانی کرد ولی در شیوه ی دادگاه می توان وی را در اجرای ماده ی ۲ قانون نحوه ی اجرای محکومیت های مالی به زندان انداخت.

مزایا
۱- شیوه ی اجرای ثبت، بسیار سریعتر از دادگاه است.
۲- هزینه اقدام از طریق اجرای ثبت از دادگاه کمتر می باشد .
۳- در شیوه ی اجرای ثبت در زمان اندک می توان زوج را ممنوع الخروج کرد ولی اگر از طریق دادگاه اقدام شود ممنوع الخروج شدن زوج منوط به صدور و قطعی شدن دادنامه محکومیت وی می باشد .

جریان بخشنامه جدید قوه قضاییه در خصوص زندان مهریه چیست؟

این بخشنامه که در مورخ ۱۳۹۷/۷/۲۲ صادر شده است به این مطلب تاکید دارد که چون سکه گران شده است، دادخواست های تعدیل اقساط مهریه خارج از نوبت و با توجه به وسع واقعی زوج تقسیط شود که کسی بی جهت بابت مهریه به زندان نرود؛ متن بخشنامه چنین است:

بخشنامه شماره ۹۰۰۰/۳۴۸۵۹/۱۰۰ مورخ ۱۳۹۷/۷/۲۲ رئیس قوه قضاییه

رؤسای کل دادگستری استان‌های سراسر کشور

نظر به برخی گزارش‌های واصله تعدادی از محکومین تادیه مهریه بر اساس تعداد سکه طلای تعیین‌شده به علت افزایش غیر متعارف قیمت آن توان پرداخت را نداشته و به همین جهت در اجرای قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی به زندان معرفی می‌شوند. بدین وسیله مقرر می‌دارد؛ ترتیبی اتخاذ گردد تا دادگاه‌ها به صورت خارج از نوبت و بدون تعیین وقت رسیدگی نسبت به درخواست تعدیل که از سوی زوج تقدیم می‌گردد رسیدگی و مهلت‌های تادیه سکه را متناسب با وضعیت مالی محکوم‌علیه افزایش داده تا بدین ترتیب از زندانی شدن آنان جلوگیری به عمل آید.

قانون جدید مهریه ۱۱۰ سکه

به طور خلاصه در قانون جدید مهریه اجرایی شدن قانون حمایت خانواده جدید، صرفا تا میزان ۱۱۰ سکه یا معادل ریالی آن به نرخ روز، امکان جلب شوهر به سبب نپرداختن مهریه وجود دارد. به عبارت دیگر میزان مهریه توافق شده در سند ازدواج هر چقدر باشد معتبر است و امکان مطالبه آن از طریق دادگاه و اجرای ثبت وجود دارد فقط صدور جلب تا ۱۱۰ سکه امکان پذیر است.