رد ترکه توسط ورثه

رد ترکه توسط ورثه

تعریفرد ترکه 
رد ترکه به معنای عدم پذیرش دارایی‌ها و بدهی‌های به‌جامانده از متوفی توسط ورثه است. این اقدام زمانی انجام می‌شود که بدهی‌های متوفی بیشتر از دارایی‌های او باشد یا مدیریت ترکه برای وراث چالش‌برانگیز به نظر برسد. اما این موضوع چه ابعاد قانونی و عملی دارد؟

مفهوم قانونی ترکه
ترکه شامل تمامی دارایی‌ها، بدهی‌ها، و حقوق مالی متوفی است که پس از مرگ او به ورثه منتقل می‌شود. این مفهوم در حقوق مدنی ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

انواع ترکه

1. ترکه مثبت:
   دارایی‌ها و اموال متوفی که ارزش مالی دارند.
2. ترکه منفی:
   بدهی‌ها و تعهداتی که متوفی بر جای گذاشته است.

تفاوت ترکه مثبت و منفی

ماترک مثبت فرصتی برای ورثه است، اما ماترک منفی می‌تواند باعث ضرر مالی شود. این تفاوت‌ها معمولاً دلیل اصلی تصمیم‌گیری ورثه در قبول یا رد ماترک هستند.

دلایل رد ترکه توسط ورثه

چرا ورثه تصمیم می‌گیرند ماترک را رد کنند؟ برخی از مهم‌ترین دلایل عبارت‌اند از:

• شرایط اقتصادی نامطلوب

اگر وراث توانایی پرداخت بدهی‌ها را نداشته باشند، ممکن است ترجیح دهند ماترک را رد کنند تا از زیان‌های مالی بیشتر جلوگیری کنند.

• بدهی‌های سنگین متوفی

یکی از مهم‌ترین عوامل رد ماترک، وجود بدهی‌های سنگین مانند وام‌های بانکی یا بدهی‌های شخصی است که پرداخت آن‌ها برای ورثه دشوار است.

• تعهدات حقوقی پیچیده

گاهی اوقات، وجود تعهدات قانونی پیچیده یا اختلافات حقوقی مرتبط با ماترک ، وراث را به این نتیجه می‌رساند که بهتر است ترکه را نپذیرند.

شرایط و مراحل قانونی رد ترکه

رد ماترک باید مطابق با قوانین مشخصی انجام شود. این مراحل به‌طور خلاصه عبارت‌اند از:

اعلام رسمی رد ترکه

وراث باید تصمیم خود را در خصوص رد ترکه به صورت رسمی به دادگاه اعلام کنند.

برابر با ماده 249 قانون امور حسبی وارثی که ترکه را رد می‌کند باید کتباً یا شفاهاً به دادگاه اطلاع بدهد اطلاع مزبور در دفتر مخصوصی ثبت خواهد شد این رد نباید معلق یا‌ مشروط باشد.

پیامدهای رد ترکه

رد ماترک نه‌تنها برای وراث بلکه برای طلبکاران متوفی نیز پیامدهایی دارد.

• تاثیر بر حقوق وراث

وراث با رد ماترک از کلیه دارایی‌ها و بدهی‌های متوفی صرف‌نظر می‌کنند و مسئولیتی در قبال آن‌ها ندارند.

• وضعیت طلبکاران

طلبکاران ممکن است برای دریافت مطالبات خود دچار مشکلاتی شوند و به دنبال دارایی‌های باقی‌مانده متوفی باشند.

---

سوال:

اگر متعاقب فوت شخصی، تمامی وراث وی اقدام به رد ترکه نمایند لیکن متعاقباً یکی از وراث پس از رد ترکه اقدام به فروش بخشی از ترکه و تصرف وجه ناشی از آن نماید، رفتار وارث مزبور مشمول چه ضمانت اجرای حقوقی یا کیفری قرار دارد؟

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/09/04
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر بندر انزلی

نظر هیات عالی

رد ترکه درواقع به معنای ردّ پرداخت دیون متوفی است به همراه ردّ آنچه که از ماترک باقیمانده است و قبول بعدی آن نیز به خصوص به‌نحوی‌که به صورت مشروط باشد در ماهیت امر موثر نبوده و گرچه رد یک ایفاء است اما قبول نیز یک عمل یک جانبه است و از این حیث با قبول بعدی آثار ناشی از قبول (حسب مورد مطلق یا مشروط) بر آن یا ردّ شود موثر است و درنتیجه با فرض اینکه فروش ترکه را دلالت بر قبول آن بدانیم، وی ملزم به پرداخت دیون متوفی خواهد بود. مع‌الوصف از حیث آثار حقوقی اقدام ورثه، چنانچه مفروضات ترکه پذیرفته نشود، اقدام وارث مذکور غیرنافذ است مگراینکه مورث طلبکاری نداشته باشد؛ بنابراین نظریه اکثریت مورد تایید هیات عالی است.

راهکارهای جایگزین برای مدیریت ترکه

وراث می‌توانند به جای رد ماترک، از راهکارهای دیگری برای مدیریت آن استفاده کنند.

• مذاکره با طلبکاران

مذاکره با طلبکاران و توافق بر سر شرایط پرداخت می‌تواند از رد ماترک جلوگیری کند.

• استفاده از مشاور حقوقی

مشاوره با یک وکیل یا کارشناس حقوقی می‌تواند به وراث در تصمیم‌گیری‌های بهتر کمک کند.

رد ترکه در صلاحیت کجاست

یکی از پرسش‌های رایج در امور مربوط به رد ماترک این است که کدام مرجع یا دادگاه صلاحیت رسیدگی به این موضوع را دارد. برای پاسخ به این سوال، باید به قوانین حقوقی ایران و آیین دادرسی مدنی مراجعه کرد.

‌برابر با ماده 163 قانون امور حسبی امور راجع به ترکه با دادگاه بخشی است که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران در حوزه آن دادگاه بوده و اگر متوفی در ایران اقامتگاه نداشته‌ با دادگاهی است که آخرین محل سکنای متوفی در حوزه آن دادگاه بوده.

شرایط ویژه در صلاحیت رسیدگی

ماده 164 قانون امور حسبی تشریح می دارد:

• در صورت ناشناس بودن محل اقامت متوفی:
  اگر آخرین اقامتگاه متوفی مشخص نباشد، دادگاهی که اموال متوفی در حوزه آن قرار دارد، صلاحیت رسیدگی خواهد داشت.
• وجود ترکه در مناطق مختلف:
  اگر ترکه در جاهای مختلف باشد‌ دادگاهی که مال غیر منقول در حوزه آن واقع است صلاحیت خواهد داشت اقدامات لازم در دادگاه صلاحیت‌دار
• ترکه غیر منقول در مناطق مختلف:

اگر اموال غیر منقول در حوزه‌های متعدد باشد صلاحیت با دادگاهی است‌ که قبلاً شروع به اقدام کرده است.

برای رد ماترک ، وراث باید دادخواستی تنظیم کرده و به دادگاه صلاحیت‌دار ارائه دهند. این دادخواست شامل دلایل رد ماترک، اطلاعات متوفی، و مدارک مربوط به بدهی‌ها و اموال است. پس از بررسی مستندات، دادگاه رأی خود را در خصوص قبول یا رد درخواست صادر می‌کند.

رد ترکه پس از قبول

یکی از پرسش‌های مهمی که ممکن است برای وراث پیش آید، این است که آیا پس از قبول ماترک، امکان رد آن وجود دارد یا خیر؟ پاسخ به این موضوع نیازمند بررسی مفاهیم قانونی و اصول مرتبط با حقوق ترکه است.

قبول ترکه به چه معناست؟

قبول ماترک به معنای پذیرش مسئولیت تمام دارایی‌ها و بدهی‌های متوفی توسط وراث است. این تصمیم می‌تواند صریح یا ضمنی باشد:

• قبول صریح: زمانی که وراث به‌طور واضح اعلام می‌کنند که ماترک را قبول کرده‌اند.
• قبول ضمنی: زمانی که وراث بدون اعلام رسمی، اقداماتی انجام می‌دهند که نشان‌دهنده قبول ماترک است؛ مانند تصرف در اموال متوفی یا پرداخت بدهی‌ها.

امکان رد ترکه پس از قبول

مطابق قانون، پس از قبول ترکه نیزامکان رد آن وجود دارد.

ماده 247 قانون امور حسبی:
وارثی که ترکه را قبول کرده است مادامی که تصرف در ترکه نکرده می‌تواند رد نماید.

ماده 248 قانون امور حسبی:

در صورتی که ورثه ترکه را قبول نمایند هر یک مسئول اداء تمام دیون به نسبت سهم خود خواهند بود مگر اینکه ثابت کنند دیون متوفی زاید بر ترکه بوده یا ثابت کنند که پس از فوت متوفی ترکه بدون تقصیر آنها تلف شده و باقیمانده ترکه برای پرداخت دیون کافی نیست که در این صورت نسبت به زائد از ترکه مسئول نخواهند بود.

عواقب قبول ترکه برای وراث

قبول ترکه وراث را ملزم به رعایت تعهدات زیر می‌کند:

1. پرداخت بدهی‌های متوفی از محل ماترک.
2. حفظ و مدیریت دارایی‌های باقی‌مانده مطابق با قوانین.
3. پاسخگویی به طلبکاران در صورت کمبود دارایی برای تسویه بدهی‌ها.

تصمیم‌گیری قبل از قبول ترکه

با توجه به  مسئولیت وراث در برابر طلبکاران ، وراث باید پیش از اعلام نظر خود، بررسی‌های دقیقی انجام دهند:

• میزان دارایی‌ها و بدهی‌های متوفی را ارزیابی کنند.
• با یک مشاور حقوقی مشورت کنند تا خطرات احتمالی را کاهش دهند.

راهکارهای جایگزین برای مدیریت ترکه

اگر وراث نگران مسئولیت‌های ناشی از قبول ماترک هستند، می‌توانند از راهکارهای زیر استفاده کنند:

1. تقاضای مهر و موم ترکه: جلوگیری از دخل و تصرف در ماترک تا بررسی‌های لازم انجام شود.
2. تقسیم ترکه با توافق طلبکاران: با طلبکاران مذاکره کرده و شرایط تسویه بدهی را مشخص کنند.

نمونه رای رد ترکه

رأی دادگاه بدوی

در خصوص دعوی آقای و. ق. با وکالت آقای م. ک. بطرفیت1- الف. ت.س. اصالتا از طرف خود و قیومتا از ع. س. 2-ح س. 3- م. س. 4- ن. س. ورثه مرحوم ا. س. بخواسته مطالبه مبلغ496/760/000 ریال وجه بشرح دادخواست تقدیمی دادگاه با توجه به مجموع محتویات پرونده نظر به اینکه مستند خواهان4 فقره چک به شماره های مضبوط در پرونده می باشد که حسب بانکهای محال علیه بلامحل اعلام گردیده است و حکایت از مدیونیت مورث

خواندگان به میزان مبلغ مندرج در چکهای موصوف را دارد و با عنایت به اینکه خواندگان نیز حاضر نگردیده و نسبت به دعوی و مستندات ابرازی ایراد و تکذیبی بعمل نیاورده لهذا دادگاه با توجه به مراتب خواسته خواهان را موجه و ثابت دانسته مستدا به مواد 310و 313قانون تجارت و مواد 198و 515و519 قانون ایین دادرسی مدنی حکم به الزام خواندگان به پرداخت مبلغ مندرج در چکهای فوق الذکر و نیز خسارت تاخیر و تادیه از تاریخ تقدیم دادخواست

لغایت اجرای حکم و نیز خسارات دادرسی و حق الوکاله را از ترکه مرحوم ا. س. در حق خواهان صادر و اعلام می نماید رای صادره غیابی است ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل واخواهی در این دادگاه می باشد.
رئیس شعبه 210 دادگاه حقوقی تهران –کردستی

رأی دادگاه تجدیدنظر استان

تجدیدنظرخواهی خانمها1- الف. ت.س. اصالتاً از طرف خود و قیموتاً از طرف 1-آقای ع. س. 2- م. س. و3-آقای ح. س. به طرفیت آقای و. ق. از دادنامه شماره 120-94مورخ1394/02/29 صادره از شعبه 210 دادگاه عمومی حقوقی تهران که متضمن صدورحکم به پرداخت مبلغ دویست میلیون ریال باضافه خسارت تاخیرتادیه از تاریخ تقدیم دادخواست و هزینه های دادرسی و حق الوکاله از ترکه مرحوم ا. س. (مورث تجدیدنظرخواهان) می باشد وارد نیست

زیرا هرچند تجدیدنظرخواهان مدعی اندکه از مورث خود مالی به ارث نبرده اند وترکه وی را قبول نکرده اند اما نظر به اینکه نامبردگان می بایست وفق مواد249و250 ظرف یکماه از تاریخ فوت مراتب رد ترکه را کتباً یا شفاهاً به اطلاع دادگاه برسانندکه این اطلاع دردفترمخصوص به ثبت برسد اما ادعای نامبردگان فاقد مستند قانونی است بنابراین ورثه به نسبت سهم الارث خود مسئول اداء تمام دیون متوفی هستند لذا دادگاه با رد

تجدیدنظرخواهی و با حذف عبارت (( ازترکه متوفی مرحوم ا. س. )) دادنامه معترض عنه را با اصلاح به عمل آمده مستنداً به مواد351 و358 قانون آیین دادرسی مدنی تایید و اعلام می دارد این رای قطعی است.
شعبه اول دادگاه تجدیدنظراستان تهران – مستشاران
سید محمد فاضل حسینی – داودصادقی

نمونه دادخواست رد ترکه توسط ورثه

به نام خدا

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان قم

با سلام و احترام،

این‌جانب [نام و نام خانوادگی] به همراه سایر وراث مرحوم [نام متوفی] به استحضار می‌رسانم که با توجه به وضعیت مالی و بدهی‌های سنگین به‌جامانده از مرحوم، تصمیم بر رد ترکه گرفته‌ایم. لذا درخواست رسیدگی و صدور حکم رد ترکه به شرح زیر تقدیم می‌گردد.

مشخصات طرفین:

1. خواهان:
   • نام: [نام و نام خانوادگی خواهان]
   • شماره ملی: [شماره ملی خواهان]
   • نشانی: [آدرس دقیق خواهان]
2. متوفی:
   • نام: [نام و نام خانوادگی متوفی]
   • تاریخ فوت: [تاریخ فوت متوفی]
   • شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه متوفی]

شرح دادخواست:

به استحضار می‌رساند که مرحوم [نام متوفی] در تاریخ [تاریخ فوت] فوت کرده و دارایی‌ها و بدهی‌های ایشان به‌جامانده است. با توجه به بررسی‌های انجام‌شده، مشخص گردیده که میزان بدهی‌های متوفی به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از دارایی‌های باقی‌مانده است.

مطابق ماده 242 قانون امور حسبی، وراث در صورت عدم تمایل به قبول ترکه و بدهی‌های آن، می‌توانند درخواست رد ترکه را به دادگاه ارائه کنند.

لذا این‌جانب به همراه سایر وراث تصمیم به رد ترکه گرفته‌ایم و از دادگاه محترم تقاضای رسیدگی به این موضوع را داریم.

دلایل و مستندات:

1. گواهی انحصار وراثت (پیوست)
2. گواهی فوت متوفی (پیوست)
3. لیست دارایی‌ها و بدهی‌های متوفی (پیوست)
4. مدارک هویتی وراث (پیوست)

خواسته:
صدور حکم مبنی بر رد ترکه مطابق با ماده 242 قانون امور حسبی.

محل امضا و تاریخ:
[تاریخ تنظیم دادخواست]
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضا]

نکات تکمیلی:

• وراث می‌توانند به صورت فردی یا جمعی این دادخواست را ارائه دهند.
• تمامی مستندات مربوط به دارایی‌ها و بدهی‌های متوفی باید به صورت شفاف و کامل ضمیمه شود.
• در صورت عدم آشنایی با فرآیند قانونی، توصیه می‌شود که از یک وکیل متخصص کمک بگیرید.

این نمونه دادخواست باید با اطلاعات دقیق و مستندات معتبر توسط وکیل امور حسبی تکمیل شود تا توسط دادگاه بررسی گردد.

وکیل تقسیم ارث در قم

تقسیم ارث یکی از موضوعات پیچیده در حقوق است که نیازمند دانش و تجربه کافی می‌باشد. برای اطمینان از انجام صحیح این فرآیند و جلوگیری از بروز اختلافات میان وراث، مشاوره با وکیل متخصص در این زمینه توصیه می‌شود.

انتخاب وکیل متخصص در زمینه تقسیم ارث می‌تواند به حفظ حقوق وراث و انجام صحیح و سریع فرآیند تقسیم ترکه کمک شایانی نماید.

سوالات متداول

    1-آیا رد  ماترک به معنای قبول نکردن کل ارث است؟
بله، در صورت رد  ماترک، وراث هیچ‌گونه مسئولیتی در قبال دارایی‌ها یا بدهی‌های متوفی ندارند.

     2-مهلت اعلام رد ماترک چقدر است؟
این مهلت معمولاً سه ماه از تاریخ فوت متوفی است.

    3- آیا می‌توان بعد از قبول ماترک آن را رد کرد؟
بله، پس از قبول ماترک تا قبل از تصرف ، امکان رد آن وجود ددارد.

   4- آیا طلبکاران می‌توانند به وراث فشار بیاورند؟
خیر، در صورت رد ماترک، طلبکاران تنها می‌توانند از دارایی‌های متوفی طلب خود را مطالبه کنند.

  5- چگونه می‌توان یک وکیل مناسب برای رد ماترکانتخاب کرد؟
با تحقیق و مشورت با افراد باتجربه می‌توانید یک وکیل حرفه‌ای انتخاب کنید.