جرم خیانت در امانت نسبت به چک
جرم خیانت در امانت چک هنگامی محقق می گردد که شخصی که یک فقره چک بابت مواردی مانند تضمین پرداخت یا ایفای تعهد، به وی داده شده، بر خلاف توافق و تعهد قبلی، اقدام به وصول مبلغ چک نماید .
در ابتدا به این سؤالات پاسخ می‌دهیم:
- چک امانی چیست؟
- چرا کسی به دیگری چک امانتی می‌دهد؟
- تفاوت چک امانی و چک تضمینی در چیست؟
به‌طورکلی در بین عموم مردم و رویه کسی چک خویش را برای نگهداری به شخص دیگری امانت نمی‌دهد. به‌عبارت‌دیگر از جنبه عقل سلیم و منطق نیز رویه بر همین‌گونه است که مثلاً شخص الف چک خود را که در آن مبلغ و تاریخ و امضا درج کرده است صرفاً برای نگهداری و به‌رسم امانت به شخص ب بسپارد؛ بنابراین جرم خیانت‌درامانت چک هنگامی محقق می‌گردد که ادله اثباتی آن از قبیل قرارداد و شهادت شهود و سایر قرائن و امارات نیز در پرونده موجود باشد.
چک امانی بدین معنی است که صادرکننده یک فقره چک باهدف و قصد امانت و نگاهداری، به‌طرف مقابل به وی تحویل دهد همچنین چک تضمینی عبارت است از اینکه صادرکننده یک فقره چک بابت جلب‌اعتماد طرف مقابل و ایجاد اطمینان از یک معامله به وی چک تضمینی می‌دهد.
با این تفسیر جرم خیانت در امانت زمانی محقق می‌گردد که الف برای تضمین تعهداتی که در معامله یا عقد دارد و برای جلب رضایت و ایجاد حس اعتماد در طرف مقابل به وی چک می‌دهد ولیکن تحویل‌گیرنده این سند تجاری که چک در ید او امانت است بدون توجه به وصف امانی بودن و جهت سودجویی وجه آن را مطالبه می‌کند.
وکیل اثبات خیانت درامانت چک این پرسش را با ذکر یک مثال پاسخ می‌دهد:
تصور کنید مستأجر ملک استیجاری بابت تضمین اینکه در پایان مدت قرارداد اجاره، ملک را تخلیه و تحویل موجر می‌دهد، به درخواست موجر یک فقره چک به وی تحویل می‌دهد. از جنبه قانونی ماهیت این چک چیست؟
نکته حائز اهمیت این است چک موصوف برای تضمین انجام تعهدات شخص مستأجر به موجر تحویل داده شده است؛ بنابراین تا زمانی که عدم انجام تعهدات متعهد (مستأجر) احراز نگردد، استفاده بلاجهت از چک امانی موجب تحقق جرم خیانت‌درامانت چک می‌شود.
توضیح آنکه اگر مستأجر مورد اشاره در موعد مقرر ملک استیجاری را تخلیه و تحویل موجر ننماید، موجر بدیل عدم ایفای تعهدات از سوی مستأجر حق استفاده از چک را دارا می‌شود.
زمان وقوع جرم خیانت در امانت در مورد چک
تحویل‌گیرنده چک تا زمان عدم انجام تعهدات متعهد حق استفاده از چک امانی را ندارد. استفاده دارنده چک امانی با مراجعه به بانک و مطالبه وجه آن محقق می‌گردد و در مورد چک امانی نیز از هنگام ظهرنویسی مسئولیت قانونی دارنده چک ایجاد می‌گردد. در دو فروض بالا جرم خیانت‌درامانت محقق شده است.
آیا تحقق جرم خیانت درامانت منوط به وصول چک است؟
- آیا حتماً باید در حساب صادرکننده موجودی وجود داشته باشد و دارنده پس از اخذ پول، مرتکب جرم مذکور شناخته می‌شود؟
پاسخ منفی است، زیرا که به‌صرف مراجعه دارنده چک (به طور مثال موجر) به بانک مربوطه و مطالبه وجه چک، جرم تام خیانت‌درامانت محقق گردیده است حتی اگر در این مراجعه صرفاً گواهی عدم پرداخت صادر گردیده و وجه چک وصول نشده باشد.
نکته: در مبحث خیانت‌درامانت لزومی به وصول وجه چک توسط دارنده جدید نمی‌باشد؛ بنابراین اگر دارنده اولیه چک تضمینی یا چک امانی بدون دلیل و محقق‌شدن شرایط عدم تعهد، چک را به‌وسیله ظهرنویسی به شخص ثالثی انتقال دهد مرتکب بزه خیانت‌درامانت گردیده است و در این موارد صرف ظهرنویسی موجب تحقق جرم خیانت‌درامانت شده است.
آیا امکان امانتی بودن چک وجود دارد؟
- آیا ممکن است رابطه قراردادی و هیچ‌گونه تعهدی وجود نداشته باشد؛ ولی باز هم چک به‌صورت امانت نزد دیگری باشد؟
- آیا اساساً چک قابل‌امکان گذاری است؟
پاسخ مثبت است. به طور مثال شخصی دسته‌چک خود را (سفید امضا یا بدون امضا) به دوست خود که به وی اعتماد دارد می‌سپارد. شخص صاحب حساب، چک را صرفاً جهت نگهداری و به‌رسم امانت به دوست خود تحویل داده است تا هر موقع که به آن دسته‌چک نیاز داشت، از دوست خود که امین است آن را بخواهد و ایشان چک را به وی مسترد نماید.
در مثال مذکور که هیچ‌گونه قرارداد مکتوب بین طرفین نمی‌باشد اگر دوست امین مورد اشاره به هر دلیل و هر نحو نسبت به دسته‌چک مرتکب جرم گردد، مجازات وی خیانت‌درامانت است.
نظریه مشورتی در خصوص خیانت‌درامانت چک 6438/7-5/8/1382:
- درصورتی‌که دارنده چک به جهتی چک خود را نزد فردی به‌عنوان امانت بگذارد و بنابراین بوده که متعاقباً آن را مسترد بدارد؛ اما امین چک امانی را به ضرر دارنده با مراجعه به بانک و اخذ گواهی عدم پرداخت بانک محال علیه و شکایت از صادرکننده و حتی با تقدیم دادخواست ضرر و زیان در مقام وصول وجه چک برآید در این صورت بزه خیانت‌درامانت محقق شده، امین کلیه اقدامات و اعمالی که برای وصول چک امانی مقدور بوده به عمل‌آورده هرچند وجه مندرج در متن چک به حیطه وصول درنیامده باشد.
مجازات خیانت‌در امانت چک چیست؟
وکیل کیفری می‌گوید: مطابق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی، وکیل متخصص خیانت‌درامانت در این زمینه می‌گوید: برابر با ماده 674 قانون مجازات اسلامی هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته‌هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به‌عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت به کسی داده شده و بنابراین بوده است که اشیا مذکور مسترد شود، یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده، آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین، استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، مرتکب جرم شده است.
نکته: مجازات خیانت‌درامانت چک وفق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۲۳/۲/۱۳۹۹ دربردارنده حبس از ۳ ماه تا ۱۸ ماه است. بر اساس شرح قانون جدید، مجازات جرم خیانت‌درامانت و میزان حکم آن، سه ماه تا یک سال و نیم حبس است.
وکیل خیانت‌درامانت چک
خیانت‌درامانت چک یک جرم بسیار فراگیر و جزء آن دسته از پرونده‌هایی است که بسیار در محاکم مطرح است. در این جرم که دارای پیچیدگی‌های قانونی خاص است وکیل متخصص و حرفه‌ای با دانش کیفری و تجربه کافی نقش به سزایی در سرنوشت پرونده و کسب موفقیت دارد.
مؤسسه حقوقی و داوری کاتبان حقیقت گستر عادل با مدیریت وکیل پایه یک دادگستری و متخصص پرونده کیفری به نحوه احسن و رضایت‌بخش این پرونده را تا پایان مرحله انجام می‌دهد.
نمونه شکایت خیانت‌درامانت
نمونه دادنامه خیانت‌درامانت
/سلام.ببخشید من یک چک بابت امانت دستم بود و فقط بردم بانک برگشت زدم .ایا جرم انجام شده است
سلام.به‌صرف مراجعه دارنده چک (به طور مثال موجر) به بانک مربوطه و مطالبه وجه چک، جرم تام خیانت‌درامانت محقق گردیده است
👌👌👌