فرجام خواهی کیفری یکی از ابزارهای حقوقی است که به محکوم‌علیه این امکان را می‌دهد تا در صورتی که به رأی صادره در دادگاه اعتراض داشته باشد، از آن درخواست تجدیدنظر کند.
در این مقاله به بررسی ماده ۴۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری، جهات فرجام خواهی کیفری، و مهلت‌های فرجام خواهی می‌پردازیم و نکات مهمی را در این زمینه مطرح می‌کنیم.
جهات فرجام‌خواهی
طبق ماده ۴۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، فرجام‌خواهی در موارد خاصی امکان‌پذیر است.
این ماده به طور مشخص جهاتی را برای فرجام‌خواهی مشخص کرده است که در صورت بروز هر کدام از این موارد، میتوان درخواست تجدیدنظر کرد. این جهات عبارتند از:
عدم رعایت قوانین مربوط به تقصیر متهم
الف. عدم رعایت قوانین مربوط به تقصیر متهم و مجازات قانونی او
اگر در روند دادرسی، قوانین مربوط به تقصیر متهم و مجازات او رعایت نشده باشد، طرفین پرونده می‌توانند از رأی صادره درخواست فرجام‌خواهی کنند.
طبق نظریه شماره ۷/۹۴/۵۶۸ مورخ ۱۳۹۴/۰۳/۰۴ اداره کل حقوقی قوه قضائیه، منظور از «قوانین مربوط به تقصیر متهم»، تمامی مقرراتی است که در اثبات جرم و انتساب آن به متهم مؤثر است.
این قوانین شامل مقررات مربوط به مبانی و موانع مسئولیت کیفری و ادله اثبات جرم می‌شود.
عدم رعایت اصول دادرسی
ب. عدم رعایت اصول دادرسی با درجه‌ای از اهمیت که منجر به بی‌اعتباری رأی دادگاه گردد
در صورتی که در مراحل دادرسی، اصول دادرسی رعایت نشود و این عدم رعایت اصول باعث بی‌اعتباری رأی دادگاه گردد، امکان درخواست فرجام‌خواهی وجود دارد. این جهات شامل مواردی است که ممکن است به دلیل عدم رعایت مراحل دادرسی منجر به صدور رأی اشتباه یا بی‌اعتبار شود.
عدم انطباق مستندات با مدارک موجود در پرونده
پ. عدم انطباق مستندات با مدارک موجود در پرونده
اگر مستندات و مدارک پرونده با هم انطباق نداشته باشند و در این زمینه اشتباهی صورت گرفته باشد، طرفین پرونده می‌توانند نسبت به آن اعتراض کنند. این مورد می‌تواند از جمله دلایل اصلی برای درخواست فرجام‌خواهی باشد
نظریه های مشورتی فرجام‌خواهی کیفری
نظریه شماره ۷/۹۹/۱۷۰۵ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۱۱ قوه قضائیه در خصوص فرجام‌خواهی کیفری و مواردی که باید در نظر گرفته شوند، به نکات مهمی اشاره کرده است. این نظریه به وضوح توضیح می‌دهد که در صورت بروز واقعه جدید پس از صدور حکم قطعی، امکان فرجام خواهی وجود دارد.
- واقعه جدید
منظور از عبارت «واقعه جدید» هر گونه رخدادی است که پس از صدور حکم قطعی ایجاد شده باشد و منجر به اثبات بی‌گناهی محکوم یا عدم تقصیر وی گردد. این موارد ممکن است شامل کشف مدارک جدید یا شهادت‌های جدیدی باشد که قبلاً در دسترس نبوده‌اند.
- روند رسیدگی در دیوان عالی کشور
در مرحله تجدیدنظر، دادگاه تجدیدنظر می‌تواند بر اساس مستندات جدید رأی صادر کند؛ اما در دیوان عالی کشور که رسیدگی به صورت شکلی است، چنان‌چه دلایل جدید ارائه شود و این دلایل مؤثر باشند، دیوان می‌تواند رأی فرجام‌خواهی را به دلیل نقص تحقیقات نقض کرده و پرونده را به دادگاه صادرکننده رأی ارجاع دهد.
مهلت فرجام‌خواهی کیفری
مهلت فرجام‌خواهی برای افراد مقیم ایران
طبق ماده ۴۳۱ قانون آیین دادرسی کیفری، مهلت فرجام‌خواهی برای افرادی که در داخل ایران زندگی می‌کنند، ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی یا انقضای مهلت واخواهی است. این به این معناست که اگر شخص محکوم‌علیه بخواهد درخواست فرجام‌خواهی کند، باید ظرف این مدت به دادگاه یا دیوان عالی کشور مراجعه کند.
مهلت فرجام‌خواهی برای افراد مقیم خارج از کشور
برای افرادی که خارج از کشور اقامت دارند، مهلت فرجام‌خواهی تا ۲ ماه از تاریخ ابلاغ رأی یا انقضای مهلت واخواهی می‌باشد.
این موضوع برای اطمینان از دسترسی به مراحل دادرسی و امکان دفاع بهتر برای افراد مقیم خارج از کشور تعیین شده است.
نکات مهم در فرجام‌خواهی کیفری
- توجه به مدارک و مستندات جدید:
اگر در جریان رسیدگی به پرونده مدرک یا شاهد جدیدی ظاهر شود که از نظر شکلی یا ماهوی تأثیری بر بی‌گناهی متهم داشته باشد، این می‌تواند دلیلی برای فرجام‌خواهی باشد.
2-اعتراض به رأی صادره:
اگر رأی دادگاه به دلیل بی‌اعتباری یا عدم رعایت اصول دادرسی صحیح صادر شده باشد، فرجام‌خواهی می‌تواند راهی برای اصلاح آن باشد.
3- توجه به مهلت‌ها:
برای افرادی که قصد فرجام‌خواهی دارند، باید به دقت مهلت‌های قانونی توجه کنند. عدم رعایت این مهلت‌ها ممکن است به رد درخواست فرجام‌خواهی منجر شود.
نمونه لایحه دفاعیه فرجام خواهی کیفری
ریاست محترم دیوان عالی کشور
با سلام و احترام،
اینجانب [نام و نام خانوادگی]، به‌عنوان فرجام‌خواه در پرونده کلاسه [کد پرونده] و دادنامه شماره [شماره دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر، با استناد به ماده ۴۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری، درخواست نقض رأی صادره را به دلیل عدم رعایت اصول دادرسی و استناد به مستندات غیرموثق دارم.
رأی صادره بدون توجه به مدارک جدید و شهادت‌های معتبر که به نفع اینجانب بوده است، صادر گردیده و از آنجا که رأی صادره با موازین قانونی مغایرت دارد، تقاضا دارم دستور نقض و رسیدگی مجدد صادر گردد.
با تقدیم احترام
🔴 تنظیم لایحه فرجام خواهی و فرجام خواهی حقوقی توسط وکیل متخصص مانند آقای رسول خیابانی، با تجربه و تسلط بر قوانین و رویه‌های قضائی، نقش حیاتی در احقاق حقوق متهم و اطمینان از رسیدگی عادلانه به پرونده‌های کیفری دارد.
فرجام خواهی کیفری آدم ربایی
در فرجام‌خواهی کیفری آدم ربایی، یکی از نکات مهم این است که با توجه به میزان مجازات آدم ربایی و با استناد به قانون کاهش حبس تعزیری، ممکن است این عنوان مجرمانه مشمول مقررات خاصی شود که امکان فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور را محدود می‌کند.
بنابراین، طبق ماده ۴۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری، این نوع پرونده‌ها به طور معمول قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور نبوده و تنها در صورت وجود شواهد جدید یا نقض مقررات دادرسی امکان رسیدگی مجدد وجود خواهد داشت.
فرجام خواهی طلاق
در تنظیم دادخواست فرجام خواهی طلاق، مهم‌ترین نکته این است که خواهان باید دلایل مستند و معتبر برای نقض حکم صادره ارائه دهد، به ویژه در مواردی که حکم دادگاه بدوی از نظر اصول دادرسی یا رعایت قوانین مرتبط با حقوق خانواده نقض شده باشد.
همچنین توجه به مهلت فرجام‌خواهی و رعایت دقیق مقررات مربوط به ماده ۴۳۱ قانون آیین دادرسی کیفری برای اشخاص مقیم خارج از کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
دادخواست فرجام خواهی حجر
در دادخواست فرجام خواهی حجر، به‌ویژه زمانی که اداره سرپرستی متقاضی صدور حکم حجر باشد، باید به این نکته توجه کرد که اشخاصی که تنها نقش اعلام‌کننده را دارند، از نظر قانونی برای طرح فرجام‌خواهی فاقد سمت هستند و نمی‌توانند در این خصوص اقدام کنند.
لذا در این موارد، تنها افرادی که منافع قانونی دارند، حق درخواست فرجام را خواهند داشت.
📝 تنظیم لایحه فرجام‌خواهی توسط آقای رسول خیابانی با توجه به تجربه و دانش حقوقی ایشان، به‌صورت دقیق و مستند، فرصت بازنگری مجدد در احکام صادره را فراهم می‌آورد.
نمونه پرونده فرجام‌خواهی کیفری
اینجانب رسول خیابانی به‌عنوان وکیل فرجام‌خواهی در پرونده‌ای با اتهام تجاوز به عنف، پس از مطالعه دقیق تمامی مستندات پرونده و بررسی صحت و سقم تحقیقات، به دفاع از موکلم در مرحله فرجام‌خواهی پرداختم.
در دادگاه بدوی، حکم محکومیت موکلم صادر شده بود که در آن، قضات به شهادت شهود و دلایل موجود استناد کرده بودند، اما به‌دلیل سوءتفسیر از اسناد و مدارک موجود و مخاطره در ارزیابی دلایل علمی و فنی، حکم به ضرر موکلم صادر گردید.
در لایحه فرجام‌خواهی، بنده با استناد به ماده ۴۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری، از جهات مختلفی همچون عدم رعایت اصول دادرسی منصفانه و تشخیص نادرست عناصر جرم به‌ویژه در زمینه ارزیابی شاهدان و مدارک پزشکی، دفاع کرده و خواستار نقض حکم صادره شدیم.
به‌طور خاص، در این پرونده به موضوع عدم تطابق شهادت شهود با دلایل پزشکی قانونی و تعارض در اظهارات شاکی اشاره نمودم.
همچنین، با استناد به نظریه شماره ۷/۹۴/۵۶۸ مورخ ۱۳۹۴/۰۳/۰۴ اداره کل حقوقی قوه قضاییه، بر لزوم بررسی دقیقتر ادله و مستندات تأکید کردم.
در نهایت، دیوان عالی کشور با پذیرش دفاعیات بنده و بررسی مجدد پرونده، حکم بدوی را نقض کرده و برای رسیدگی مجدد به دادگاه صادرکننده حکم اولیه ارجاع داد.
این موفقیت بر ضرورت تسلط وکیل بر نکات فنی و پیچیده حقوقی و کیفری در پرونده‌های حساس همچون تجاوز به عنف می‌باشد.
سخن پایانی
فرجام‌خواهی کیفری ابزار حقوقی مهمی است که به محکوم‌علیه این امکان را می‌دهد تا در صورت بروز مشکلات قانونی در روند دادرسی، از رأی دادگاه اعتراض کند.
با توجه به مواد قانونی ماده ۴۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری و دیگر مقررات مرتبط، میتوان گفت که در صورت وجود جهات قانونی مشخص، مانند عدم رعایت اصول دادرسی، عدم انطباق مستندات یا بروز واقعه جدید، امکان درخواست فرجام‌خواهی وجود دارد.
پرسش های متداول
فرجام خواهی کیفری چیست و چه زمانی امکان‌پذیر است؟
فرجام خواهی کیفری درخواست تجدیدنظر از حکم قطعی است که پس از صدور حکم در دادگاه‌های کیفری یک به دیوان عالی کشور ارسال می‌شود.
یا فرجام خواهی کیفری برای همه جرایم ممکن است؟
مطابق ماده 428 قانون آئین دادرسی کیفری دربارهٔ جرائمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات، قطع عضو، حبس ابد یا تعزیر درجه سه و بالاتر است و جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی که میزان دیه آنها نصف دیه کامل یا بیش از آن است و جرائم سیاسی و مطبوعاتی
آیا شواهد جدید در فرجام خواهی کیفری قابل ارائه است؟
بله، اگر شواهد جدید بهدست آمده باشد، میتوان آنها را به دیوان عالی کشور ارائه کرد.
دیدگاه شما