شکایت از قاضی دادگاه از جمله حقوق پیش‌بینی‌شده برای شهروندان است که در قانون نظارت بر رفتار قضات مصوب ۱۳۹۰ مورد توجه قرار گرفته است.
این شکایت زمانی مطرح می‌شود که قاضی از حدود صلاحیت خود خارج شده، تخلف اداری یا رفتاری مرتکب شده یا به حقوق یکی از طرفین دعوا لطمه زده باشد.
اما این اقدام شرایط خاصی دارد که در ادامه، به تفصیل بررسی می‌شود.
مدارک لازم برای شکایت از قاضی
مطابق ماده ۱۵ آیین‌نامه اجرایی قانون نظارت بر رفتار قضات، هر شکواییه‌ای که علیه قاضی مطرح می‌شود باید حاوی اطلاعات دقیق و مستندات مشخص باشد.
در غیر این صورت، امکان رسیدگی وجود ندارد و شکایت ممکن است بایگانی شود. مدارک و اطلاعات لازم برای طرح شکایت از قاضی به شرح زیر است:
- مشخصات کامل شاکی:
نام، نام خانوادگی، نشانی اقامتگاه، کد پستی، کد ملی، و در صورت امکان، شماره تلفن ثابت، شماره همراه، فکس و ایمیل. - سمت شاکی در پرونده:
شاکی باید مشخص کند که در پرونده مربوطه چه نقشی داشته است (مثلاً خواهان، خوانده، متهم، شاکی و…) و در صورت مرتبط بودن شکایت با یک پرونده خاص، باید شماره پرونده نیز ذکر شود. - هویت قاضی مورد شکایت:
ذکر نام و سمت دقیق قاضی یا قضات مورد شکایت الزامی است. - شرح دقیق و مشخص شکایت:
شکواییه باید صریح، واضح و به‌دور از کلی‌گویی باشد. همچنین ارائه مستندات و مدارک دال بر وقوع تخلف تا حد امکان ضرورت دارد. - امضای شاکی یا نماینده قانونی:
شکواییه باید با امضای شخص شاکی یا نماینده قانونی وی (مانند وکیل، ولی، وصی، قیم) همراه باشد. در صورتی که شاکی قادر به امضاء نباشد، اثر انگشت قابل قبول است.
اگر شکایت توسط وکیل انجام شود، باید حق شکایت انتظامی به‌صراحت در وکالتنامه درج شده باشد.
سامانه شکایت از قاضی
در حال حاضر، سامانه‌ای آنلاین برای ثبت شکایت از قاضی در دسترس عموم قرار ندارد و شاکی باید از طریق مراجع حضوری اقدام کند. نحوه ثبت شکایت:
- مراجعه به دادسرای انتظامی قضات در تهران یا دفاتر نظارت بر رفتار قضات در دادگستری هر استان
- تحویل مدارک و تکمیل فرم شکایت
- دریافت شماره پیگیری
- آغاز فرایند بررسی توسط بازپرس انتظامی
🔹 آدرس: تهران، تهران میدان پانزاده خرداد ساختمان شماره 2 قوه قضائیه
شکایت از قاضی در حفاظت اطلاعات
در مواردی که شکایت از قاضی دارای جنبه‌های حساس امنیتی یا محرمانه باشد، موضوع ممکن است به مرکز حفاظت و اطلاعات کل قوه قضاییه ارجاع شود. این مرکز وظیفه دارد بدون خدشه به جایگاه قضایی و رعایت محرمانگی، موضوع را بررسی و نتیجه را به دادستان انتظامی گزارش نماید.
بر اساس ماده ۱۶ آیین‌نامه اجرایی قانون نظارت بر رفتار قضات:
«مرکز حفاظت و اطلاعات کل قوه قضاییه در صورت وصول گزارش‌هایی علیه قضات، موضوع را به دادستان گزارش نموده و پس از اخذ مجوز قضایی لازم و با رعایت شئون قضایی و به نحوی که به حیثیت قضایی قاضی خدشه‌ای وارد نشود، تحقیقات لازم را انجام و نتیجه را در مهلت مقرر به مقام مزبور گزارش می‌دهد.»
📌 نکات مهم درباره نقش حفاظت اطلاعات:
- شکایت‌هایی که از طریق دستگاه‌های نظارتی یا منابع محرمانه گزارش می‌شود، ممکن است مستقیماً به مرکز حفاظت و اطلاعات ارجاع شود.
- این مرکز می‌تواند با مجوز قضایی، بررسی غیرعلنی و محرمانه انجام دهد.
- حفاظت اطلاعات نقش اطلاعاتی ـ قضایی دارد و صرفاً در مسیر انتظامی اقدام نمی‌کند، بلکه قبل از ورود رسمی دادسرا ممکن است تحقیقات اولیه را انجام دهد.
مشاوره با رسول خیابانی، وکیل متخصص در شکایت از قضات و دعاوی انتظامی، می‌تواند مسیر را برای رسیدگی اصولی هموار کند.
عواقب شکایت از قاضی
شکایت از قاضی می‌تواند دو نوع باشد: انتظامی یا کیفری.
در شکایت انتظامی، موضوع تخلف اداری یا رفتاری قاضی است، اما در شکایت کیفری، شما یک جرم مشخص را به قاضی نسبت می‌دهید.
شکایت کیفری از قاضی
مطابق اصل ۳۴ قانون اساسی، دادخواهی حق هر فرد است و صرف شکایت از قاضی، موجب تعقیب شاکی نمی‌شود.
اما اگر شکایت دروغ و همراه با سوء نیت باشد (مثلاً افترای عمدی)، قاضی می‌تواند علیه شاکی اقدام کرده و شکایت افترا مطرح کند.
✅ پس تا زمانی که شکایت شما مستند و صادقانه باشد، مسئولیتی متوجه شما نیست.
مجازات‌های انتظامی قاضی
بر اساس قانون نظارت بر رفتار قضات، در صورت اثبات تخلف، قاضی با یکی از مجازات‌های زیر روبه‌رو می‌شود:
- توبیخ کتبی بدون درج در پرونده استخدامی
- توبیخ کتبی با درج در پرونده
- کسر حقوق تا یک‌سوم، از یک تا ۲۴ ماه
- سلب صلاحیت موقت از ۱ تا ۱۲ ماه
- تنزل پایه یا درجه قضایی (برای قضات نظامی نیز کاهش درجه نظامی)
- انفصال دائم از خدمات قضایی و دولتی
- بازنشستگی یا بازخرید اجباری پیش از موعد
این مجازات‌ها متناسب با نوع تخلف، سابقه قاضی و تصمیم هیأت رسیدگی انتظامی تعیین می‌شود.
نمونه شکایت از قاضی در دادسرای انتظامی قضات
در ادامه، نمونه‌ای از متن شکایت قابل استفاده جهت ارائه در دادسرای انتظامی قضات آمده است:
ریاست محترم دادسرای انتظامی قضات
با سلام،
احتراماً به استحضار می‌رساند قاضی محترم شعبه … دادگاه … با اقدامات و تصمیماتی که خارج از ضوابط قانونی بوده، موجبات تضییع حق اینجانب را فراهم کرده است. از جمله موارد:
۱. صدور رأی بدون استماع دفاعیات طرفین
۲. نقض آشکار ماده … قانون آیین دادرسی
۳. برخورد خارج از شأن با اینجانب در جلسه رسیدگی
لذا مستند به مواد ۱۴، ۲۴ و ۲۹ قانون نظارت بر رفتار قضات، تقاضای رسیدگی و صدور حکم شایسته را دارم.
با تشکر
نام و نام خانوادگی
🔸 این متن صرفاً یک نمونه شکایت کلی است و نمی‌تواند جایگزین تنظیم تخصصی و متناسب با پرونده شما باشد.
برای تهیه شکایت مؤثر و حرفه‌ای، حتماً با آقای رسول خیابانی، وکیل متخصص در امور شکایت از قضات، مشورت نمایید.
شکایت از قاضی اجرای احکام
قاضی اجرای احکام وظیفه دارد آرای قطعی دادگاه را بدون دخل و تصرف، دقیق و مطابق با قانون اجرا کند.
با این حال، اگر قاضی اجرای احکام از حدود صلاحیت خود خارج شود، در روند اجرا بی‌طرفی را رعایت نکند یا با تخلف قانونی یا رفتاری، موجب تضییع حق یکی از طرفین شود، می‌توان از وی شکایت کرد.
شکایت از قاضی اجرای احکام از طریق دادسرای انتظامی قضات به‌عنوان مرجع صالح بررسی می‌شود.
برای طرح شکایت باید شکواییه‌ای تنظیم و با مستندات کافی (رأی صادره، دستور اجرای احکام، اقدامات قاضی و …) ارائه شود.
نمونه شکایت از دادیار
دادیار نیز همانند قاضی، مشمول قانون نظارت بر رفتار قضات است.
اگر دادیاری در جریان تحقیقات مقدماتی مرتکب تخلفی چون توهین، تهدید، یا رفتار خارج از قانون شود، امکان شکایت وجود دارد.
مثال:
“اینجانب در تاریخ … در شعبه … دادسرای … نزد دادیار محترم آقای … حضور یافتم. در این جلسه، نامبرده بدون بررسی کامل پرونده، بنده را تهدید به بازداشت فوری نمود که خلاف اصل بی‌طرفی و حقوق شهروندی است…”
وکیل شکایت از قاضی
با توجه به پیچیدگی حقوقی شکایت از قاضی و احتمال رد آن در صورت نبود مستندات کافی، مشاوره با وکیل متخصص در امور انتظامی قضات توصیه می‌شود. وکیل می‌تواند:
- متن شکوائیه را به‌صورت قانونی تنظیم کند
- تشخیص دهد آیا رفتار قاضی، تخلف انتظامی یا صرفاً اختلاف نظر قضایی است
- پیگیری حرفه‌ای شکایت در دادسرا و هیأت بدوی انتظامی قضات را انجام دهد
✅ پیشنهاد: در صورتی‌که قصد شکایت دارید، ابتدا با رسول خیابانی، وکیل باتجربه در حوزه نظارت بر رفتار قضات مشورت کنید تا مسیر قانونی را به درستی طی کنید.
سخن پایانی
شکایت از قاضی ابزاری قانونی برای صیانت از حقوق مردم و ارتقای سلامت قضایی کشور است،
اما این حق باید با آگاهی، مدارک کامل، و رعایت احترام قانونی مطرح شود. استفاده از مشاور حقوقی آگاه و تنظیم شکایت مستند، کلید موفقیت در این مسیر است.
پرسش های متداول
آیا شکایت از قاضی دادگاه ممکن است؟
بله، اگر قاضی مرتکب تخلف اداری یا رفتاری شود، می‌توان از او در دادسرای انتظامی قضات شکایت کرد.
شکایت از قاضی را به کجا باید ارائه داد؟
شکایت باید به دادسرای انتظامی قضات در تهران یا دفتر نظارت بر رفتار قضات در دادگستری استان ارائه شود.
آیا شکایت از قاضی پیامد دارد؟
در صورت مستند بودن شکایت، مسئولیتی متوجه شاکی نیست؛ اما شکایت دروغ یا بدون دلیل ممکن است موجب پیگرد قانونی شود.
دیدگاه شما