تابعیت ایران برای افغانها یکی از موضوعات مهم حقوقی و اجتماعی در کشور است که به دلیل حضور طولانی‌مدت اتباع افغانستان، همواره محل بحث و پرسش بوده است. قوانین ایران، به ویژه مواد ۹۷۶ تا ۹۸۰ قانون مدنی، شرایط مشخصی را برای تحصیل تابعیت و صدور شناسنامه تعیین کرده‌اند.
در این مقاله به بررسی کامل این شرایط، رویه‌های قضایی و نکات مهم قانونی برای افغانها در مسیر اخذ تابعیت ایران می‌پردازیم
اخذ تابعیت ایران برای افغانها
اخذ تابعیت ایران برای اتباع افغانستان، به ویژه کسانی که سال‌ها در ایران سکونت داشته‌اند یا در این کشور متولد شده‌اند، یکی از مسائل مهم حقوقی و اجتماعی است.
بر اساس ماده ۹۷۶ قانون مدنی، تنها افراد مشخصی تبعه ایران محسوب می‌شوند و سایر افراد خارجی باید از طریق روش‌های قانونی، تابعیت ایران را تحصیل کنند.
طبق صورتجلسه نشست قضایی مورخ ۱۳۸۰/۰۹/۰۳ در مشهد، مردان افغان به صرف سکونت طولانی‌مدت یا ازدواج با زن ایرانی، تبعه ایران نمی‌شوند و تنها در صورت اقدام قانونی طبق ماده ۹۸۰ قانون مدنی می‌توانند تابعیت بگیرند.
نکته مهم:
- فرزندان افغان‌تبار متولد در ایران، طبق بند (۵) ماده ۹۷۶ قانون مدنی، اگر پس از رسیدن به ۱۸ سال، یک سال دیگر در ایران اقامت داشته باشند، می‌توانند تبعه ایران شوند.
- فرزندانی که مادر ایرانی و پدر افغان دارند، بر اساس اصلاحات اخیر قانون، حق دریافت شناسنامه ایرانی را خواهند داشت.
شرایط گرفتن تابعیت ایران برای افغانها
اخذ تابعیت ایران برای افغانها به دو شکل امکان‌پذیر است:
تابعیت ذاتی (بر اساس خون یا خاک)
تابعیت اکتسابی (از طریق درخواست و شرایط قانونی).
تابعیت ذاتی (تولد)
مطابق بند ۲ و ۵ ماده ۹۷۶ قانون مدنی:
- هر کس که پدرش ایرانی باشد، ایرانی محسوب می‌شود حتی اگر در خارج متولد شود.
- افرادی که از پدر خارجی در ایران متولد شده و پس از ۱۸ سالگی یک سال در ایران اقامت داشته باشند، می‌توانند تبعه ایران شوند.
تابعیت اکتسابی (به درخواست)
بر اساس ماده ۹۷۹ قانون مدنی، شرایط اخذ تابعیت ایران عبارت‌اند از:
- داشتن ۱۸ سال تمام.
- سکونت حداقل ۵ سال در ایران (متوالی یا متناوب).
- نداشتن سابقه محکومیت مهم کیفری.
- نداشتن فرار از خدمت نظامی.
تابعیت از طریق ازدواج
مطابق بند ۶ ماده ۹۷۶، هر زن تبعه خارجی که با مرد ایرانی ازدواج کند، تبعه ایران می‌شود. اما ازدواج مرد افغان با زن ایرانی به خودی خود موجب تابعیت مرد نمی‌شود و باید طبق ماده ۹۸۰ درخواست دهد.
📌 برای تسریع و موفقیت در روند اخذ تابعیت، مشاوره با وکلای متخصص از جمله آقای رسول خیابانی که تجربه گسترده‌ای در پرونده‌های تابعیت و اقامت اتباع خارجی دارند، می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
تابعیت ایران با سرمایه گذاری
رسول خیابانی وکیل دریافت تابعیت ایرانی اظهار می دارد:
به استناد مصوبه شماره ۵۴۷۰۱/ت۵۹۲۶۷هـ مورخ ۱۴۰۱/۶/۱۹ هیأت وزیران، به منظور تشویق سپرده‌گذاری، سرمایه‌گذاری و جذب منابع مالی خارجی، اتباع خارجی می‌توانند با رعایت شرایط مقرر در «شیوه‌نامه اعطای مجوز اقامت پنج‌ساله» نسبت به دریافت مجوز اقامت اقدام کنند.
این اقامت، اگرچه به‌طور مستقیم به معنای تابعیت ایران نیست، اما می‌تواند مقدمه‌ای برای درخواست تابعیت پس از گذراندن مدت و شرایط قانونی اقامت باشد.
بر اساس این شیوه‌نامه، سرمایه‌گذاران خارجی از طریق سپرده‌گذاری ارزی در بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری مجاز داخل ایران، یا سرمایه‌گذاری مستقیم در حوزه‌های اقتصادی مانند مسکن، تولید، اوراق مشارکت و پروژه‌های عمرانی، می‌توانند مجوز اقامت پنج‌ساله دریافت کنند.
شرایط و مزایای اقامت پنج‌ساله برای سرمایه‌گذاران خارجی
مطابق شیوه‌نامه مصوب هیأت وزیران، اتباع خارجی برای اخذ اقامت پنج‌ساله باید:
- سپرده‌گذاری ارزی معادل حداقل مبلغ تعیین‌شده در بانک‌های مجاز ایران انجام دهند.
- یا سرمایه‌گذاری مستقیم در بخش‌های تولیدی، عمرانی، مسکن یا اوراق بهادار با تأیید دستگاه‌های ذی‌ربط داشته باشند.
- مدارک هویتی معتبر، سوابق کیفری پاک و مستندات مالی شفاف ارائه دهند.
مزایای این نوع اقامت شامل:
- امکان تردد آزاد و قانونی در ایران در طول مدت اقامت.
- بهره‌مندی از برخی خدمات بانکی، بیمه‌ای و اقتصادی مشابه اتباع ایرانی.
- امکان تبدیل اقامت موقت به اقامت دائم و سپس درخواست تابعیت طبق مواد ۹۷۹ و ۹۸۰ قانون مدنی پس از تکمیل مدت اقامت قانونی.
اقامت ایران با خرید ملک
بر اساس «آیین‌نامه استملاک اتباع خارجه مصوب سال ۱۳۲۸»، اتباع خارجی مقیم دارای مجوز می‌توانند برای سکونت، صنعت یا کسب‌وکار اقدام به خرید ملک کنند، البته با ثبت اظهارنامه به اداره ثبت محل وقوع ملک.
اما تنظیم سند رسمی ملک به نام این افراد ممنوع است؛ معمولاً ملک‌ها به صورت قول‌نامه‌ای در اختیار قرار می‌گیرند یا با واسطه‌گری افراد ایرانی به نام آن‌ها ثبت می‌شود که این روش‌ها از نظر حقوقی بسیار پرریسک هستند
علاوه بر این، در «مناطق آزاد تجاری صنعتی»، اجاره زمین برای اتباع خارجی مجاز است، اما فروش زمین مطلقاً ممنوع است .
همچنین، موقعیت جغرافیایی ملک بسیار مهم است: خرید ملک در مناطق مرزی، نظامی یا با اهمیت امنیتی به‌طور کامل ممنوع است .
آیا خرید ملک منجر به اقامت ایران می‌شود؟
بهترین وکیل تابعیت خاطر نشان می سازد؛ به‌طور کلی، خرید ملک در ایران توسط خارجیان منجر به اعطای اقامت نمی‌شود و ایران هیچ برنامه رسمی مشابه «ویزای طلایی» (Golden Visa) برای این منظور ندارد .
اقامت خارجیان بیشتر بر اساس عوامل قانونی مانند کار، تحصیل، سرمایه‌گذاری (غیر ملکی)، ازدواج یا سایر پیوندهای معتبر شکل می‌گیرد.
برای مثال، سرمایه‌گذاری غیرملکی به میزان ۲۵۰ هزار یورو می‌تواند منجر به اقامت پنج‌ساله شود؛ اما این اقامت با خرید ملک مستقیم ارتباط ندارد .
اقامت ایران با ثبت شرکت
اتباع خارجی بدون ممنوعیت قانونی می‌توانند در ایران شرکت ثبت کنند و از حمایت قانونی بهره‌مند شوند؛
بر اساس اعلام مدیرکل ثبت شرکت‌ها، ثبت شرکت توسط اتباع خارجی در قوانین ممنوع نشده و با ایرانیان برابر است، مشروط بر اینکه نام شرکت فارسی و ایرانی باشد.
ثبت شرکت مستلزم دریافت کد فراگیر اتباع خارجی است؛ این کد که نقش مشابه شماره ملی را برای اتباع خارجی دارد، برای انجام امور اداری، بانکی، مالیاتی و حتی اخذ اقامت ضروری است
متقاضیان باید مدارک رسمی شامل پاسپورت ترجمه‌شده، اظهارنامه، اساسنامه به فارسی، آدرس معتبر، افتتاح حساب بانکی و در برخی موارد مجوز سرمایه‌گذاری خارجی از سازمان سرمایه‌گذاری (OIETAI) را ارائه دهند
🪡 وکیل مجرب «رسول خیابانی» با آگاهی کامل از قوانین و روندهای اداری، می‌تواند اتباع افغان را در مسیر قانونی اخذ تابعیت ایران به‌صورت تخصصی همراهی کند.
شناسنامه برای اتباع افغانی
صدور شناسنامه ایرانی برای افغانها تنها در صورت احراز شرایط قانونی امکان‌پذیر است.
موارد اعطای شناسنامه:
- فرزندان مادر ایرانی: بر اساس قانون «تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی» مصوب ۱۳۹۸، مادران ایرانی می‌توانند برای فرزندان زیر ۱۸ سال خود شناسنامه بگیرند و فرزندان بالای ۱۸ سال می‌توانند شخصاً اقدام کنند.
- تولد در ایران با شرایط ماده ۹۷۶: اگر فرد از پدر خارجی در ایران متولد شده و پس از ۱۸ سالگی یک سال دیگر در ایران زندگی کرده باشد، می‌تواند تبعه ایران شود و شناسنامه بگیرد.
نظر هیئت عالی نشست قضایی ۱۳۸۰:
- مرد افغان حتی با ازدواج با زن ایرانی، تبعه ایران محسوب نمی‌شود.
- فرزندان افغان‌تبار متولد در ایران، در شرایط بند (۵) ماده ۹۷۶، می‌توانند شناسنامه ایرانی بگیرند.
- در غیر این صورت، باید روند قانونی تحصیل تابعیت را طی کنند.
شناسنامه ایرانی افغان
شناسنامه ایرانی برای افغانها به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان افغان طبق قانون جدید اعطا می‌شود.
این شناسنامه به دارندگان آن حقوق شهروندی مانند تحصیل، درمان و دریافت کارت ملی را می‌دهد.
بهترین وکیل تابعیت
بهترین وکیل تابعیت کسی است که علاوه بر تسلط کامل بر قوانین مهاجرت و اقامت، تجربه موفق در اخذ تابعیت برای موکلین متعدد داشته باشد.
چنین وکیلی باید با روندهای اداری و موانع حقوقی آشنا بوده و بتواند مسیر را با کمترین زمان و هزینه طی کند.
مهارت در مذاکره و پیگیری مداوم نیز از ویژگی‌های ضروری اوست.
آقای رسول خیابانی از وکلای برجسته در حوزه اخذ تابعیت و اقامت ایران است.
سخن پایانی
تابعیت ایران برای اتباع خارجی، از جمله افغانها، فرآیندی است که کاملاً بر اساس مواد قانونی مشخص و رویه‌های اداری منظم انجام می‌شود. قوانین ایران راه‌های مختلفی همچون تولد در ایران، ازدواج با مرد ایرانی، سرمایه‌گذاری و سایر روش‌های اکتسابی را پیش‌بینی کرده است.
با این حال، صرف اقامت طولانی یا روابط خانوادگی بدون طی مراحل قانونی، منجر به تابعیت نمی‌شود.
آشنایی دقیق با مواد ۹۷۶ تا ۹۸۰ قانون مدنی و استفاده از مشاوره وکیل متخصص تابعیت، می‌تواند مسیر دریافت تابعیت و شناسنامه ایرانی را برای متقاضیان هموار کند.
پرسش های متداول
آیا فرزندان افغان متولد ایران تابعیت ایرانی دارند؟
بله، فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان افغان می‌توانند تابعیت ایران را دریافت کنند، مشروط بر تکمیل مراحل قانونی.
آیا ازدواج مرد افغان با زن ایرانی به خودی خود تابعیت می‌آورد؟
خیر، مرد افغان باید مراحل قانونی تحصیل تابعیت را طی کند تا تبعه ایران شود.
چگونه افغانها می‌توانند تابعیت ایران بگیرند؟
از طریق تولد در ایران با شرایط قانونی، ازدواج با زن ایرانی، سرمایه‌گذاری یا اقامت طولانی‌مدت و مطابق مواد ۹۷۶ تا ۹۸۰ قانون مدنی.
دیدگاه شما