صدور شناسنامه یکی از حقوق اساسی هر ایرانی است و اداره ثبت احوال موظف است این سند هویتی را برای شهروندان ایرانی صادر کند.
در این مقاله، با استناد به قانون ثبت احوال و رای وحدت‌رویه دیوان عالی کشور، نحوه الزام ثبت احوال به صدور شناسنامه و شرایط قانونی آن بررسی می‌شود.
وظایف اداره ثبت احوال در قانون
طبق ماده 1 قانون ثبت احوال، وظایف سازمان ثبت احوال کشور شامل موارد زیر است:
- ثبت ولادت و صدور شناسنامه
- ثبت واقعه فوت و صدور گواهی مرگ
- تعویض شناسنامه‌های موجود
- ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات
- صدور گواهی ولادت برای اتباع خارجی
- تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی
- جمع‌آوری و انتشار آمار انسانی سراسر کشور
- انجام سایر وظایف قانونی
صدور شناسنامه یکی از وظایف ذاتی و سازمانی این اداره است و هیچ تبعیض یا مانع غیرقانونی نمی‌تواند مانع اجرای آن شود.
شرایط قانونی صدور شناسنامه برای افراد فاقد آن
طبق ماده 45 اصلاحی قانون ثبت احوال:
- صدور شناسنامه برای افراد فاقد آن مشروط به اثبات هویت و تابعیت ایرانی متقاضی است.
- متقاضی باید مدارک و شواهد کافی ارائه دهد تا مشخص شود شرایط قانونی صدور شناسنامه برای او وجود دارد.
- در غیر این صورت، درخواست صدور شناسنامه قابل پذیرش نیست و اداره ثبت احوال می‌تواند آن را رد کند.
بنابراین، هر فردی که فاقد شناسنامه است، نمی‌تواند بدون ارائه مستندات هویتی و تابعیت، الزام اداره ثبت احوال را بخواهد. این الزام باید مطابق قانون و رویه قضایی اثبات شود.
صلاحیت رسیدگی دعوی صدور شناسنامه
بر اساس شعبه ۴۰ دیوان عالی کشور و شعب تجدیدنظر استان تهران:
- دعوای الزام اداره ثبت احوال به صدور شناسنامه ترافعی نیست و از وظایف ذاتی سازمان محسوب می‌شود.
- هر شخص فاقد شناسنامه می‌تواند در دادگاه درخواست صدور آن را ارائه دهد.
- این موضوع در دادگاه‌های عمومی حقوقی قابل رسیدگی است، هرچند که اداره ثبت احوال صلاحیت رسیدگی به دعاوی علیه خود را ندارد.
صدور شناسنامه برای فرزندان مادر ایرانی و پدر خارجی
شعبه پنجاه و دوم دیوان عالی کشوردر دادنامه خویش به شماره 9509970942600029 اعلام می دارد:
ماده واحده قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، جهت ارفاق در وضعیت اطفالی که والدین برای آنها شنـاسنامه اخذ ننموده اند، وضع شده است؛ بنابراین مانع از تقاضای صدور شنـاسنامه توسط والدین این فرزندان پیش از 18 سالگی نمی شود. –
همچنین شعبه ۵۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران در دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۷۰۱۰۱۰۴۱ اضافه می نماید:
الزام به صدور شنـاسنامه به استناد تولد از پدر و مادر خارجی در ایران و عدم خروج از کشور؛ محکوم به رد است؛
زیرا صدور شنـاسنامه ایرانی در واقع دادن تابعیت ایرانی است و دادگاه؛ مرجع اعطاء تابعیت نیست.
📌 مشاوره با وکیل متخصص ثبت احوال مانند آقای رسول خیابانی برای پیگیری دعاوی صدور شنـاسنامه ضروری است تا مراحل قانونی به درستی طی شده و حقوق متقاضی به طور کامل احقاق شود.
رای وحدت رویه دیوان عالی در الزام ثبت احوال
هیأت عمومی دیوان عالی کشور در رای وحدت‌رویه شماره 748 مورخ 24/1/1395 اعلام کرد:
صدور شنـاسنامه برای اتباع ایرانی از وظایف ذاتی اداره ثبت احوال است.
شخص فاقد شناسنامه می‌تواند درخواست الزام اداره ثبت احوال را در دادگاه مطرح نماید.
صدور شنـاسنامه مشروط به اثبات شرایط قانونی متقاضی شامل هویت و تابعیت مطابق ماده 45 اصلاحی قانون ثبت احوال می‌باشد.
اظهار نظر درباره تابعیت افراد در صلاحیت شورای تأمین شهرستان و اعتراض به آن در صلاحیت هیأت حل اختلاف ماده سوم قانون ثبت احوال است.
این رای برای تمامی مراجع قضایی و غیرقضایی لازم‌الاتباع می‌باشد و دادگاه‌ها ملزم به رعایت آن در رسیدگی هستند.
رویه قضایی مرتبط با الزام اداره ثبت احوال
بر اساس دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۳۷۰۰۲۸۷ شعبه ۳۷ دادگاه تجدیدنظر استان تهران و شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۱۸۰۰۷۶۹ شعبه ۱۸:
- خواسته الزام اداره ثبت احوال به صدور شنـاسنامه، ترافعی نبوده و قابل استماع است.
- رسیدگی به درخواست متقاضی در دادگاه‌های حقوقی مجاز است، مشروط بر اینکه متقاضی هویت و تابعیت خود را مطابق قانون احراز نماید.
- این رویه نشان می‌دهد که حتی در صورت تأخیر یا عدم همکاری اداره ثبت احوال، دادگاه می‌تواند دستور قانونی صادر کند.
دادخواست الزام اداره ثبت احوال به صدور شناسنامه
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان
با سلام و احترام،
اینجانب … فرزند … به شماره ملی … و محل تولد …، بدین وسیله به استناد ماده 1 و 45 قانون ثبت احوال، تقاضای الزام اداره ثبت احوال شهرستان … به صدور شنـاسنامه برای خود را دارم.
با توجه به اینکه تاکنون اداره ثبت احوال از صدور شنـاسنامه خودداری نموده و مدارک هویتی و تابعیت اینجانب مطابق قانون احراز شده است، خواهان صدور دستور قانونی جهت انجام وظیفه قانونی این اداره می‌باشم.
ضمناً مستنداً به رأی وحدت رویه شماره 748 مورخ 1395/1/24 هیأت عمومی دیوان عالی کشور، صدور شنـاسنامه از وظایف ذاتی اداره ثبت احوال است و درخواست اینجانب کاملاً قانونی و قابل استماع است.
لذا صدور حکم الزام اداره ثبت احوال به صدور شنـاسنامه برای اینجانب مورد استدعاست.
با تقدیم احترام
📌 استفاده از وکیل مجرب مانند آقای رسول خیابانی برای پیگیری دعوای الزام اداره ثبت احوال به صدور شناسنامه ضروری است تا حقوق متقاضی به صورت کامل و مستند قانونی احقاق شود.
مشاوره حقوقی گرفتن شناسنامه
مشاوره حقوقی تخصصی با وکیل مجرب ثبت احوال مانند آقای رسول خیابانی به متقاضی کمک می‌کند تا مراحل قانونی صدور شنـاسنامه را دقیق و بدون نقص طی کند و شانس موفقیت در پیگیری حقوق خود را افزایش دهد.
سخن پایانی
با توجه به قانون ثبت احوال، ماده 45 اصلاحی، رویه قضایی و رای وحدت رویه شماره 748 هیأت عمومی دیوان عالی کشور:
- صدور شنـاسنامه حق قانونی هر ایرانی است.
- اداره ثبت احوال موظف به صدور شنـاسنامه برای کسانی است که شرایط قانونی را احراز کرده‌اند.
- دادگاه می‌تواند با رعایت شرایط قانونی، دستور صدور شناسنـامه را صادر نماید.
بنابراین، درخواست برای الزام اداره ثبت احوال به صدور شنـاسنامه کاملاً موجه و قانونی است و دادگاه بر اساس قانون و رای وحدت رویه دیوان عالی کشور اقدام مینماید.
پرسش های متداول
آیا می‌توان از دادگاه خواسته الزام ثبت احوال به صدور شنـاسنامه را مطرح کرد؟
: بله، طبق رأی وحدت‌رویۀ شماره 748 مورخ 24/1/1395 هیأت عمومی دیوان عالی کشور، در صورتی که شخصی فاقد شنـاسنامه باشد، می‌تواند از دادگاه درخواست الزام اداره ثبت احوال به صدور شنـاسنامه نماید
برای صدور شنـاسنامه فرزند حاصل از ازدواج مادر ایرانی با پدر خارجی چه مراحلی باید طی شود؟
مادر ایرانی می‌تواند با مراجعه به سامانه میخک و تکمیل فرم‌های مربوطه، درخواست صدور شنـاسنامه برای فرزند خود را ثبت کند. پس از بررسی‌های لازم، در صورت احراز شرایط قانونی، شناسنامه صادر خواهد شد
آیا الزام ثبت احوال به صدور شنـاسنامه برای فرزند متولد از پدر و مادر خارجی در ایران امکان‌پذیر است؟
طبق ماده 1 اصلاحی قانون ثبت احوال، صدور شنـاسنامه برای اتباع ایرانی از وظایف اداره ثبت احوال است. اما در صورتی که شخصی فاقد شنـاسنامه باشد و ادعای ایرانی بودن کند، الزام اداره ثبت احوال به صدور شنـاسنامه منوط به احراز شرایط قانونی است.
دیدگاه شما