اعتراض به ثبت ملک یکی از راهکارهای قانونی برای جلوگیری از تضییع حقوق مالکین یا ذینفعان در جریان ثبت املاک است.
این اقدام معمولاً زمانی مطرح میشود که فردی نسبت به مالکیت یا حدود و حقوق عینی ملک اعتراضی داشته و قصد دارد مانع تثبیت نادرست آن در دفتر املاک شود.
اعتراض به ثبت ملک
اعتراض به ثبت ملک یکی از مهمترین ابزارهای حقوقی برای افرادی است که نسبت به مالکیت، تحدید حدود یا حقوق ارتفاقی ملکی اعتراضی دارند.
بر اساس قانون ثبت اسناد و املاک، این اعتراض باید در مهلت قانونی مشخصی انجام شود و در غیر این صورت قابلیت پیگیری نخواهد داشت.
اقسام اعتراض به ثبت
اعتراض به ثبت ملک دو نوع است:
- اعتراض به اصل تقاضای ثبت ملک
- اعتراض به تحدید حدود و تعیین حقوق ارتفاقی
این دو نوع اعتراض هرکدام شرایط و مهلت متفاوتی دارند و بیتوجهی به مهلت مقرر باعث رد اعتراض میشود.
اعتراض به ثبت ملک در دادگاه
مرجع رسیدگی به اعتراض به ثبت ملک، در نهایت دادگاه صالح است.
اعتراض ابتدا باید به اداره ثبت محل ارائه شود و در صورت تأیید، پرونده برای رسیدگی به دادگاه ارسال میگردد.
بر اساس ماده ۱۶ قانون ثبت، دادگاه تنها زمانی وارد رسیدگی میشود که اعتراض در مهلت قانونی ثبت شده باشد. در غیر این صورت، دادگاه مکلف است قرار رد دعوا صادر نماید.
چه کسانی حق اعتراض بر ثبت ملک را دارند
اعتراض به ثبت ملک یکی از حقوق مهم اشخاص در فرآیند ثبت املاک است. بر اساس مواد ۱۶ و ۲۰ قانون ثبت اسناد و املاک، اشخاص زیر حق اعتراض به ثبت ملک را دارند:
- مالک یا ذینفع واقعی ملک که ثبت ملک به ضرر او انجام گرفته است.
- متصرفین قانونی که ملک در تصرف آنهاست و ثبت ملک توسط دیگری منجر به تضییع حقوقشان میشود.
- اشخاصی که دارای حق عینی یا ارتفاقی در ملک هستند (مانند حق عبور، حق شرب یا حق مجرا).
- وراث مالک یا ذینفع که ادعای مالکیت یا حقی نسبت به ملک دارند.
- اشخاصی که نسبت به بخشی از ملک یا حدود و حقوق ارتفاقی آن ادعا دارند (مثلاً اختلاف در تحدید حدود یا ادعای مالکیت مشاعی).
✦ مشاوره حقوقی با وکیل متخصص در امور اعتراض به ثبت ملک، مانند رسول خیابانی، میتواند شانس موفقیت شما در پیگیری حقوق ملکی را بهطور چشمگیری افزایش دهد.
مهلت اعتراض به ثبت ملک
طبق ماده ۱۶ قانون ثبت، مهلت اعتراض به ثبت ملک ۹۰ روز (سه ماه) از تاریخ انتشار اولین آگهی نوبتی است.
این مهلت به گونهای تعیین شده که شاکی بتواند با ارائه مدارک و دلایل قانونی اعتراض خود را ثبت کند.
- اگر اعتراض قبل از انتشار آگهی ارائه شود، اداره ثبت آن را نمیپذیرد.
- اگر اعتراض بعد از ۹۰ روز ثبت شود، فاقد اثر قانونی است.
- استثناء: در صورتی که پیش از انتشار آگهی نوبتی دعوایی درباره ملک در جریان باشد، معترض میتواند در بازه ۹۰ روزه با ارائه گواهی جریان دعوی، ثبت ملک را متوقف نماید.
اعتراض به ثبت ملک خارج از مهلت
اعتراض به ثبت ملک خارج از مهلت هیچ ضمانت اجرایی ندارد.
بر اساس ماده ۲۴ قانون ثبت، پس از انقضای ۹۰ روز، حتی اگر حقی از شخصی تضییع شده باشد، اعتراض پذیرفته نمیشود؛ نه به عنوان عین، نه به عنوان قیمت و نه به هیچ عنوان دیگر.
نظر هیئت عالی – نشست قضایی ۱۳۸۰/۰۵/۱۰ (مازندران، شیرگاه)
در مواردی که معترض، خارج از موعد قانونی دادخواست اعتراض به ثبت ارائه دهد، به استناد ماده ۱۶ قانون ثبت، دادگاه مکلف است قرار رد دادخواست صادر نماید.
استثناء در مواد ۱۴۷ و ۱۴۸ قانون ثبت
در صورتی که سند مالکیت بر اساس مواد ۱۴۷ و ۱۴۸ قانون ثبت صادر شده باشد، امکان اعتراض و حتی ابطال سند مالکیت رسمی وجود دارد.
این موضوع برخلاف ماده ۲۴ قانون ثبت است، چرا که در این حالت ثبت ملک جنبه ثانویه دارد و از اعتبار ثبت اولیه برخوردار نیست.
نمونه دادخواست اعتراض به ثبت ملک
دادگاه محترم حقوقی شهرستان قم
خواهان: [نام و نام خانوادگی]، به شماره ملی …
خوانده: اداره ثبت اسناد و املاک شهرستان …
خواسته: اعتراض به ثبت ملک شماره … واقع در … و صدور قرار توقف عملیات ثبتی تا بررسی قانونی پرونده.
دلایل و مدارک: سند مالکیت قبلی، اسناد و مدارک اثبات مالکیت، صورتجلسه تحدید حدود و …
با توجه به مدارک و مستندات ارائه شده، از محضر دادگاه تقاضا دارم نسبت به ابطال ثبت ملک و توقف عملیات ثبتی اقدام و حقوق قانونی خواهان را رعایت فرمایید.
✎ مشورت با وکیل متخصص مانند رسول خیابانی در تنظیم دادخواست، شانس موفقیت و رعایت نکات قانونی مهم را بهطور قابل توجهی افزایش میدهد.
ضمانت اجرای عدم اعتراض در مهلت
اگر اعتراض در مهلت مقرر انجام نشود:
- هیچ دعوایی اعم از حقوقی یا کیفری درباره ثبت ملک پذیرفته نمیشود.
- مالکیت رسمی تثبیت میشود و هیچ شخصی نمیتواند با ادعاهای بعدی آن را متزلزل کند.
- تنها استثناء، موارد مربوط به اجرای مواد ۱۴۷ و ۱۴۸ قانون ثبت است.
لایحه دفاعیه اعتراض به ثبت
✎ لایحه دفاعیه اعتراض به ثبت باید بهصورت مستدل و مستند به قوانین و مدارک مالکیت تنظیم شود.
✎ در این لایحه میتوان به اسناد رسمی، صورتجلسات تحدید حدود و آگهیهای ثبت اشاره نمود.
✎ همچنین دلایل قانونی مربوط به مالکیت، حقوق ارتفاقی و مهلتهای قانونی اعتراض باید واضح بیان گردد.
🛑 برای تنظیم دقیق و تخصصی لایحه دفاعیه اعتراض به ثبت ملک، میتوان از وکیل مجرب مانند رسول خیابانی مشاوره گرفت.
سخن پایانی
اعتراض به ثبت ملک باید در مهلت مقرر قانونی (۹۰ روز) انجام شود. اعتراض خارج از مهلت فاقد هرگونه اثر قانونی بوده و منجر به صدور قرار رد دعوا میشود.
با این حال در شرایط خاص مانند صدور سند بر اساس مواد ۱۴۷ و ۱۴۸ قانون ثبت، امکان اعتراض و حتی ابطال سند رسمی وجود دارد. بنابراین توصیه میشود در صورت مواجهه با اختلافات ملکی، از همان ابتدا با آقای رسول خیابانی یک وکیل متخصص دعاوی ثبت مشورت کنید تا حقوق قانونی شما در مهلت مقرر پیگیری شود.
پرسش های متداول
مهلت اعتراض به ثبـت ملک چقدر است؟
مهلت اعتراض به ثبـت ملک ۹۰ روز (سه ماه) از تاریخ انتشار اولین آگهی نوبتی است و پس از آن، اعتراض فاقد اثر قانونی خواهد بود.
آیا میتوان خارج از مهلت قانونی به ثبـت ملک اعتراض کرد؟
خیر، اعتراض خارج از مهلت ۹۰ روزه پذیرفته نمیشود، مگر در موارد خاص مانند صدور سند بر اساس مواد ۱۴۷ و ۱۴۸ قانون ثبت که امکان ابطال سند وجود دارد.
چه کسانی میتوانند به ثبت ملک اعتراض کنند؟
مالکان، ذینفعان، متصرفین قانونی، دارندگان حقوق عینی (مانند حق عبور) و وراث میتوانند در مهلت مقرر به ثبت ملک اعتراض کنند.
دیدگاه شما