ابطال سند رسمی با استناد به قولنامه یکی از موضوعات مهم و پیچیده در حقوق ثبت و املاک است که همواره نیازمند دقت و شناخت دقیق قوانین مربوطه میباشد.
در این مقاله به بررسی مفهوم قولنامه، شرایط و مراحل قانونی ابطال سند رسمی و نکات کاربردی حقوقی پرداخته خواهد شد.
قولنامه چیست و چه تفاوتی با سند رسمی دارد
قولنامه قراردادی عادی است که معمولاً بین فروشنده و خریدار ملک برای انتقال مالکیت تنظیم میشود اما فاقد رسمیت سند رسمی است.
سند رسمی مالکیت، توسط اداره ثبت اسناد صادر شده و مالک را به صورت قطعی معرفی میکند.
در نتیجه، قولنامه تنها دلیل اثبات قصد طرفین است و سند رسمی اعتبار و جایگاه قانونی بالاتری دارد.
ابطال سند رسمی به استناد مبایعهنامه عادی
در حقوق ایران، دعوی ابطال سند رسمی بر اساس مبایعهنامه عادی معمولاً پذیرفته نمیشود؛
زیرا طبق ماده ۱۳۰۵ قانون مدنی، اسناد عادی تنها نسبت به طرفین معامله و وراث آنها معتبر است و آثار آن نسبت به اشخاص ثالث قابل تسری نیست.
بنابراین، ادعای ابطال سند رسمی رهنی با استناد به مبایعهنامه عادی، به دلیل عدم اعتبار نسبت به دیگران، محکوم به بطلان است.
برای طرح چنین دعاوی نیاز به دلایل و مستندات قویتر و رسمیتر است.
تفاوت دعوی ابطال معامله در اسناد رسمی و اسناد عادی
در حقوق ایران، نحوه رسیدگی به ابطال معامله بستگی به نوع سند دارد.
برای اسناد رسمی، «تقاضای ابطال معامله» بهعنوان راهکار قانونی مستقیم قابل طرح است، زیرا این اسناد دارای اعتبار قطعی و ضمانت اجرایی بیشتری هستند.
اما در خصوص اسناد عادی که فاقد چنین اعتبار رسمی هستند، باید از طریق «دعوی بطلان معامله» اقدام نمود.
این تفاوت در رویه قضایی و قوانین مربوطه، اهمیت تشخیص نوع سند را در فرآیند حقوقی مشخص میکند و نقش تعیینکنندهای در انتخاب مسیر درست پیگیری حقوقی دارد.
شرایط ابطال سند رسمی
ابطال سند رسمی زمانی امکانپذیر است که یکی از جهات قانونی مانند بطلان معامله، جعل، فقدان اهلیت، یا عدم رعایت تشریفات قانونی اثبات شود.
طبق اصول حقوق ثبت، سند رسمی دارای اعتبار قانونی است مگر آنکه در دادگاه، بیاعتباری آن به دلیل وجود اشکال در مفاد یا شرایط تنظیم ثابت شود.
همچنین، بر اساس ماده ۷۰ قانون ثبت، تا زمانی که سند رسمی به حکم دادگاه باطل نشده باشد، در برابر اشخاص ثالث معتبر است. به همین دلیل، طرح دعوای ابطال سند رسمی مستلزم ارائه دلایل و مستندات قوی و قابل استناد میباشد.
⚖️ برای طرح دعوای ابطال سند رسمی و بررسی حقوقی مدارک، میتوانید از مشاوره تخصصی وکیل رسول خیابانی بهرهمند شوید.
موارد ابطال سند رسمی با قولنامه
چه شرایطی منجر به ابطال سند رسمی میشود حتی اگر قولنامه موجود باشد؟
ابطال سند رسمی معمولاً زمانی رخ میدهد که:
- سند رسمی به دلیل جعل یا اشتباه ثبت شده باشد،
- معامله مبتنی بر قولنامه خلاف قانون یا بدون رعایت تشریفات قانونی انجام شده باشد،
- سند رسمی با سند عادی (قولنامه) که حق مالکیت قبلی را اثبات میکند، تضاد داشته باشد،
- معامله به دلیل فروش مال غیر یا فروش ملک تحت تملک دیگری باشد.
مراحل قانونی ابطال سند رسمی بر اساس قولنامه
چگونه میتوان با استناد به قولنامه، سند رسمی را ابطال کرد؟
- ابتدا باید دادخواست ابطال سند رسمی را در دادگاه حقوقی تقدیم کرد،
- قولنامه و مدارک اثبات مالکیت ارائه شود،
- اگر ادعای جعل، خطا یا تخلف ثبتی باشد، گزارش کارشناس رسمی ثبت اخذ میشود،
- دادگاه پس از رسیدگی، رأی به ابطال یا اصلاح سند صادر میکند.
دادخواست ابطال سند رسمی
دادخواست باید شامل اطلاعات دقیق ملک، شماره سند رسمی، شرح دعوا و دلایل ابطال سند (مانند ارائه قولنامه معتبر)، مدارک شناسایی و درخواست صدور حکم به ابطال یا اصلاح سند باشد.
ضمناً مستندات قانونی مانند مواد ۴۶ و ۴۷ قانون ثبت و قانون آیین دادرسی مدنی باید در متن دادخواست ذکر شود.
نمونه دادخواست ابطال سند رسمی با استناد به قولنامه
خواهان: [نام و نام خانوادگی]
خوانده: اداره ثبت اسناد و املاک شهرستان [نام شهرستان]
موضوع: تقاضای ابطال سند رسمی شماره [شماره سند] صادره به نام خوانده به دلیل وجود اشتباه در ثبت و مغایرت با واقعیت
با احترام، اینجانب با استناد به قولنامه معتبر و مستندات قانونی، اعلام میدارم سند رسمی مذکور به اشتباه صادر شده و مغایرتهایی با واقعیت دارد.
لذا از دادگاه محترم درخواست دارم نسبت به ابطال و اصلاح سند رسمی اقدام فرمایید.
⚖️ وکیل ابطال سند: آقای رسول خیابانی، وکیل پایهیک دادگستری
نحوه اجرای حکم ابطال سند رسمی
پس از صدور حکم قطعی ابطال سند رسمی، ذینفع باید با ارائه دادنامه به اداره ثبت مربوطه، درخواست اجرای حکم را ثبت کند.
اداره ثبت پس از بررسی مفاد حکم، نسبت به ابطال سند در دفتر املاک و درج مراتب در ستون ملاحظات ثبت اقدام مینماید.
در صورت وجود سند جدید یا انتقالات بعدی، مراتب ابطال باید به اطلاع انتقالگیرندگان بعدی نیز برسد.
دفاع در مقابل ابطال سند رسمی
در دفاع از دعوای ابطال سند رسمی، باید بر اعتبار قانونی سند رسمی طبق ماده ۷۰ قانون ثبت تأکید نمود.
همچنین نشان داد که سند مزبور بر مبنای معامله صحیح، با رعایت تشریفات قانونی و بدون وجود ایرادات اساسی تنظیم شده است.
در صورتی که خواهان بر مبنای سند عادی یا قولنامه اقامه دعوا کرده باشد، باید به عدم قابلیت استناد آن نسبت به اشخاص ثالث طبق ماده ۱۳۰۵ قانون مدنی استناد کرد.
نکات مهم در خرید و فروش با قولنامه
چگونه میتوان از بروز مشکلات حقوقی ناشی از قولنامه جلوگیری کرد؟
- تنظیم قولنامه توسط افراد متخصص و ثبت آن در دفاتر اسناد رسمی،
- استعلام کامل مالکیت ملک قبل از معامله،
- پیگیری صدور سند رسمی پس از معامله،
- استفاده از وکیل مشاور در مراحل معامله و ثبت سند.
مشاوره با وکیل متخصص در دعاوی ابطال سند
چرا حضور وکیل در پروندههای ابطال سند با قولنامه اهمیت دارد؟
پروندههای ابطال سند رسمی پیچیدگیهای خاصی دارند؛ از جمله بررسی اعتبار قولنامه، مستندات قانونی، تشخیص جعل و ارزیابی حقوقی.
یک وکیل متخصص ثبت و املاک میتواند استراتژی دفاعی مناسب تنظیم و روند پرونده را بهینه کند و احتمال موفقیت در دادگاه را افزایش دهد.
سخن پایانی
ابطال سند رسمی بر اساس قولنامه یک فرآیند حقوقی پیچیده است که نیازمند شناخت دقیق قوانین ثبت، ارائه مستندات کافی و پیگیری قضایی است.
با استفاده از مشاوره وکیل متخصص، میتوان حق مالکیت واقعی را اثبات و سند رسمی اشتباه را ابطال نمود.
پرسش های متداول
آیا میتوان با استناد به قولنامه، سند رسمی ملک را باطل کرد؟
بله، در صورتیکه سند رسمی با قولنامه معتبر در تضاد باشد و دلایل قانونی مثل جعل، اشتباه یا فروش مال غیر وجود داشته باشد، امکان ابطال سند رسمی وجود دارد.
تفاوت ماده ۲۱ چه مدارکی برای ابطال سند رسمی با قولنامه لازم است؟و ۲۲ قانون ثبت چیست؟
ارائه قولنامه معتبر، مدارک شناسایی، دلایل بطلان معامله (مثل گواهی اشتباه ثبتی یا گزارش کارشناس)، و تقدیم دادخواست رسمی به دادگاه الزامی است.
آیا سند عادی (قولنامه) علیه اشخاص ثالث قابل استناد است؟
خیر، طبق ماده ۱۳۰۵ قانون مدنی، اسناد عادی فقط علیه طرفین قرارداد و ورثه آنها معتبر بوده و نسبت به اشخاص ثالث اعتباری ندارد.
دیدگاه شما